در بحر سپانلو فرو كه مي?روم افزون بر احضار خاطره?ها حضور چندوجهي او برايم رشك?انگيز است. شعر - پژوهش - ترجمه و... من اما فرصتي چند كلمه?اي بيش ندارم. پس اولي?تر آنكه تا آنجايي كه فرصت دارم به شعر سپانلو بپردازم. شايد بتوان گفت او يكي از جدي?ترين منظومه?پردازان شعر نو فارسي است.- پياده?روها!

تند مي?شود قدم?هايم و همزمان همه پياده?روهاي جهان را قدم مي?زنم. سپانلو را اما پيشاپيش خود مي?بينم كه عجيب مشتاقانه قدم برمي?دارد در پياده?روها! تفكيك نمي?كنم از يكديگر انواع شعري اين شاعر فرهيخته را. اما از كليت شعرهاي او برمي?آيد غالبا شاعر شعرهاي ابژكتيو است. نيما بر تفكيك شعر ابژكتيو از شعر سوبژكتيو تاكيد دارد و معتقد است كه شعر قديم ما سوبژكتيو است. به گمان من اما اين گونه تفكيك كردن?ها سر آخر به نوع جزميت ختم مي?شود. - يا اين يا آن!

آيا انقلابي كه نيما در شعر فارسي تحقق بخشيد صرفا در تضاد با ذهن?گرايي شعر قدماست؟

نيك اگر بنگريم بخشي از تحول نيمايي در تضاد با وجه استقراضي شعر شاعراني است كه پديده?ها و اعيان دروني?نشده را به شعر تحميل مي?كنند. تشخص?بخشي به پديده?ها در شعر كلا امري اجتناب?ناپذير است. وقتي نيما مي?گويد «باد مي?غلتد» نا خواسته مولفيت ذهن را به رسميت مي?شناسد و وقتي سپانلو در «كاشف از ياد رفته?ها» مي?نويسد «خيابان را كشته?اند» به خيابان فرديتي انساني بخشيده است. با وجود مرز?بندي بين ذهن و عين سپانلو را شاعري عينيت?گرا مي?دانم. تصرف در عينيت?ها و ايجاد شعري خود ارجاع مصداق?هاي بيروني را هجو نمي?كند بلكه آن را به گونه?اي ديگر عيان مي?كند و بيان... به ويژه كه با سياه?نمايي طنزي بي?خنده همراه مي?شود.

چه پرندگان جذابي = چه كافه?هايي در پرتگاه = تمام آينه?كاري = جزاير كف و درياي لاجورد= ترانه?هاي ريخته از آسمان = هنر نمايي رگبار... اين يادداشت به داوري ارزشي شعر سپانلو نمي?پردازد. از همين منظر مي?گويم كه سپانلو شاعري مفهوم?گراست. كار شعر او افاده معناست. افاده معنا را نبايد با بيان گزارشي يكي گرفت. زبان و بيان شعر سپانلو قدري درشتناك است. اين درشتناكي تراش نخورده اما ابهتي در خود ذخيره كرده است. به نظر مي?رسد سپانلو سعي دارد با وجوه بياني شعرش فخامت شعر كلاسيك شعر فارسي را پاس دارد تا جايي كه بعضا غناي شعر او در احاطه اقتداري قرار مي?گيرد كه «از سر حسرت به قفا مي?نگرد!» از اين رو منظومه «خانم زمان» در وزني نوشته مي?شود كه زمينه?اي براي آسيب?رساني به اين شعر فراهم مي?سازد. معنا معنا معنا... چيزي كه به قول بورخس در درجه دوم اهميت قرار مي?گيرد. در شعر حافظ نيز «دقيقه?اي نهايي» (زباني) وجه معنايي غزل?هاي او را برجسته?تر مي?نماياند... فرهنگ واژگاني سپانلو اما بسيار چشمگير است. واژگان از اعصار مختلف به هم گره مي?خورند اما به «معاصريت» شعر او آسيبي وارد نمي?شود.

براي درك ارزش حضور يك شاعر و نويسنده بد نيست به اين نكته هم قدري فكر كنيم. اينكه فقدان حضور او چه اندازه در عرصه شعر و ادبيات احساس مي?شود؟ به گمان من با خط زدن نام سپانلو از فهرست نام شاعران خلاق معاصر ناگهان بنايي فرو مي?ريزد؛ بنايي كه وجه مدرن و كلاسك معماري رايكجا دارد.