خلیل موحد

علی?اصغر فانی وزیر آموزش و پرورش: « به ازای هر 1670 دانش?آموز تنها یک مراقب سلامت یا بهداشت فعالیت می?کند. یک سوم دانش?آموزان در فضاهای تخریبی و نیازمند بازسازی مشغول به تحصیل هستند. 130هزار کلاس درس فاقد سیستم گرمایشی استاندارد و اداره 10 هزار واحد آموزشی به صورت دو نوبته است 5900 پروژه نیمه تمام در این وزارتخانه وجود دارد که این پروژه?ها 31 هزار کلاس درس را شامل می شود. ایسنا، 25/3/93 و ایران 26/3/93.

«آموزش و پرورش دارای 20 هزار مدرسه و 90 هزار کلاس درس فاقد سیستم گرمایشی استاندارد است و من هر روز به ویژه در ایام زمستان باید دعا کنم تا سیستم های گرمایشی فرسوده در مدارس باعث بروز مشکل نشوند و خدا را شاکریم که در سال 93 از این حیث، فرزندانمان دچار مشکل نشدند. namehnews.ir ، 4/2/94

« وجود تبعیض بین معلمان و دیگر کارکنان دولت دردی مزمن برای آموزش وپرورش است.» همان 

« در حال حاضر آموزش و پرورش با مشکلات بودجه?ای روبروست و 5000 میلیارد تومان کسری بودجه دارد. namehnews.ir، 26/8/93  

«حدود 750 مسئله در آموزش و پرورش را احصا کردیم تلفیق و طبقه?بندی شد و از دل آنها سیاست?های امروز آموزش و پرورش را  استخراج کردیم.در تهران 3 هزار نیروی انسانی خانم اضافه داریم. حدود 650 هزار نیروی انسانی در کلاس?های درس هستند که این یعنی نیروهای پشتیبانی نیمی از نیروهای آموزش و پرورش را تشکیل می?دهند.بیش از 99 درصد بودجه آموزش و پرورش صرف پرداخت حقوق می?شود و با یک درصد بودجه نمی?توان کار کیفی انجام داد.» farsnews.com   ، 2/6/ 93 

سید محمد بطحایی معاون توسعه مدیریت و پشتیبانی وزارت آموزش و پرورش: آموزش و پرورش تا پایان امسال با کسری 4هزار میلیارد تومانی مواجه است.کسری بودجه مربوط به مطالبات فرهنگیان و بخش غیر پرسنلی آن است که البته  دولت بخشی از این کسری را تامین خواهد کرد اما بخشی از کسری بودجه برای سال آینده باقی خواهد ماند.com .ghatreh 10/11/93

غلامعلی جعفرزاده?ایمن?آبادی عضو کمیسیون برنامه?وبودجه مجلس نهم: « دو درصد از 76 هزار نفري كه در دو سال گذشته در وزارت آموزش و پرورش استخدام شدند، بيسواد هستند، 14 درصد– معادل 10640 نفر- تحصيلاتي تا مقطع ابتدايي، 19 درصد -معادل 14440 نفر- راهنمايي، 31درصد ديپلم و 33 درصد بالاتر از ديپلم هستند كه نشان?دهنده وقوع فاجعه?يي پنهان در اين حوزه و وزارتخانه است. متاسفانه در دولت گذشته عمده اطرافيان و خانواده?هاي مسوولان، فرمانداران، استانداران و وزرا بدون هيچ قانوني استخدام شدند، به?طوري كه دختر يكي از فرمانداران كه الفباي زبان عربي را بلند نبود در آن دوران به عنوان معلم عربي استخدام شد و هم?اكنون در حال تدريس درس جغرافياست!» شرق 16/4/93؛ اعتماد، 16یا 26/4/93(؟)

آموزش و پرورش کشور سال?هاست که در انبوه نابسامانی غوطه?ور می?باشد. این بحران?ها به خصوص  در حوزه?ی نیروی انسانی و تجهیزات نمود فزون?تری دارد. در مورد امکانات آموزشی افزون بر آن?چه در گزارش وزیر  و عضو مجلس آمده، بیش?تر و شاید همه?ی مدارس کشور از کمبود شدید  و یا  دست?کم غیراستاندارد بودن ابزارهای سخت?افزاری و نیز نرم?افزاری آموزشی مانند فضای فیزیکی مدرسه، کلاس، کتابخانه، آزمایشگاه علوم و زبان، زمین و سالن ورزش، سالن فرهنگ و  هنر، سالن اجتماعات و امتحان و یا سالن?های چند منظوره  و دیگر نیازهای ذهنی وعینی یک آموزش و پرورش کارآمد- که باید در نوشتاری مستقل در باب آن بحث شود – به شدت رنجور?اند.  بحران نیروی انسانی اما خود داستان غمبار دیگری دارد. بیش از یک میلیون فرهنگی به شکل عام و به ویژه  650 هزار نفر معلم در صف و کلاس، از تبعیض و نابرابری کلانی که میان جمع دریافت?ها و امتیازات نقدی و غیرنقدی آن?ها با  جمع دریافت?ها و امتیازات و امکانات مستقیم و غیر مستقیم دیگر حقوق بگیران دولت وجود داشته و آنان را در انتهای جدول نان?خورهای دولت ته?نشین کرده است، سخت دلخور و افسرده?اند. در ارکان بنیادین حاکمیت که 70 تا 80 درصد آن ملک طلق محافظه?کاران  است نیز به رغم تقدیم گفتارهای ستایش??انگیز در اهمیت  دانش و فضیلت تعلیم و تربیت-که ساختمان آن در آموزش و پرورش پی?ریزی می?شود-  و دیگر ادعاهای البته سراسر پوچ در باب مدیریت عالم و آدم، به تقریب کمترین اراده?ی منجر به عمل برای پایان دادن به این تبعیض?های غیرعقلانی و انگیزه?کش یافت نمی?شود. آن?ها حتی در حرف نیز حاضر نیستند بر نقش بی?بدیل خود در کلیت بحران آموزش و پرورش و از جمله به فقر زدگی معلمان کشور اعتراف کنند. آن?ها در دوران حاکمیت صددرصدی خود بر دار و ندار این کشور(84-92)  به جای آن?که درپی راهکارهای خردمندانه برای برون?رفت از این وضعیت اسفبار باشند،  اندک تحرکات فرهنگیان ستمدیده را به شکل عریان سرکوب کرده، تشکل?های صنفی معلمان را به ورطه?ی تعطیلی کشانده و تعدادی از کنش?گران صنفی را برخلاف اخلاق، دین و قانون عادلانه به انواع مجازات?ها نواختند. واکنش دولت حسن روحانی اما در برابر جنبش سندیکایی معلمان، تاکنون واکنشی در مجموع نادرگیرانه بوده است. رئیس هیأت وزیران  اعلام کرد که دولت حق اعتراض را برای تمام اقشار و اصناف  و از جمله برای فرهنگیان به رسمیت می شناسد. این حق البته در 31 تیر امسال  از سوی برخی از نیروهای امنیتی و انتظامی و افراد لباس شخصی خشونت?پرست که مجری فرامین رئیس جمهور و وزیر کشور نبوده و از جاهای دیگری دستور می?گیرند پایمال گردید  و به ضرب و شتم و بازداشت برخی معلمان  ستمدیده اما دلاور کشور انجامید. از دگر سو برخی مقام?های دولتی  اما جلساتی برای رسیدگی به مطالبات صنفی فرهنگیان تشکیل داده?اند. نشست?هایی که البته تاکنون در جبین آن?ها هیچ نور رستگاری برای فرهنگیان دیده نمی?شود. این جلسات بیش?تر مصداق  این گفته?ی فردوسی است که: بزرگان همه مجلس آراستند  / نشسستند و گفتند و برخاستند. حاکمیت در خصوص پایان دادن به تبعیض?های موجود میان فرهنگیان و سایر حقوق بگیران دولت، هیچ اقدام عملی انجام نداده است. 

 ادامه?ی روند این نابرابری?های ناعادلانه و زمینگیرکردن خانواده?های فرهنگیان در زیر خط سهمگین فقر اما خروجی?های خسارت?باری به ارمغان آورده که در این نوشتار به برخی از آن?ها اشاره می?شود: 

1- تشدید بحران بی?انگیزه¬گی در میان معلمان؛ با توجه به این?که حقوق و مزایای دریافتی معلمان به هیچ صورت درخور کار طاقت?فرسای تعلیم و تربیت نیست، انگیزه?ی معطوف به وظایف حرفه?ای وحقوقی، در قواره?های متفاوت در عموم معلمان در حال افول است. زیرا به گفته?ی حافظ: کی شعر تر انگیزد خاطر که حزین باشد /  یک نکته از این معنی گفتیم و همین باشد 

 آن?چه اما تاکنون آموزش و پرورش کشور را به همین شکل نیمه?جان نگه داشته، تمایلات وجدانی، جوشش درونی و مسئولیت?پذیری شخصی معلمان شریف کشور در برابر فرزندان این آب و خاک می?باشد. از طرف دیگر اگر  در برخی دروس، دبیران شاغل ما به هر علت و یا دلیل حاضر به گرفتن ساعت?های غیرموظف نباشند و دبیران بازنشسته نیز از همکاری با آموزش و پرورش خودداری کنند، برخی از کلاس?ها بدون دبیر مانده که حاصل آن چیزی جز زیان?های علمی، آموزشی و نارضایتی اجتماعی بیش?تر نخواهد بود. 

2- تکاپو برای جبران هزینه؛ وضعیت نابسامان مالی معلمان، بسیاری از آن?ها را واداشته که برای تأمین مخارج کمرشکن زندگی، در جست و جوی  شغل?های دیگری  باشند که چه بسا برای آن ساخته نشده?اند؛ شغل?هایی که  عموم آن?ها از جنس کالاهای فرهنگی نیست.افزون بر این، بروز هر ندانم?کاری و یا  لغزش ارادی منفی مانند حرام?خواری مالی و عدم پایبندی به تعهدات از سوی فرهنگیان در این کار وکاسبی?ها، به قطع به شأن فرهنگی آنان آسیب خواهد رساند. عمق فاجعه اما آن جاست که برخی فرهنگیان به علت استیصال و درماندگی مالی احیانن به رفتارهایی در داد و ستد با دانش?آموزان دست زنند  که در صورت وقوع، به کلی با حیثیت معلمی و نیز با اهداف ملی تعلیم و تربیت در تضاد کامل است. 

3- افت کیفی آموزش؛  فقدان و یا فرسودگی سر و میل معلمان  در امر تدریس و نیز نبود زمان لازم و کافی برای مطالعه?ی پویا و و روزآمد نمودن دانش خود و ذهنیت مشوش و بی?حوصلگی رفتاری آن?ها در کلاس، به طور طبیعی باعث افت شدید کیفیت آموزش و تحصیل و تربیت شهروند دانا، آزاد، آفریننده و متعهد به منافع میهنی  شده و انبوهی از دانش¬آموزان کم سواد و مهارت و یا ناآگاه به وظایف فردی و گریخته از  مسئولیت?های جمعی و ناآراسته به رفتارهای مدنی را روانه?ی عرصه?ی اجتماعی کرده است. معلمی که غوطه?ور در هشت و چهار زیست جسمانی خود است چگونه می?تواند از همه?ی استعدادها و سرمایه?های ذهنی و عینی خود در امر خلق دانش و تولید فرهنگ و تربیت دانش?آموزان بالنده، فرحناک، فرهیخته، دانش?پژوه و انسان دوست گام بردارد؟ محصول مصیبت?بار این رخداد نامیمون البته بر آگاهان و دردمندان واقعی وطن  پوشیده نیست.  حال در این شرایط اگر آن محرکات ضمیری و وجدان اخلاقی معلمان در حوزه?ی آموزش و تدریس، نیز از هم بپاشد، آن گاه از آموزش و پرورش  مملکت نه تاک، نشان خواهد ماند و نه تاک?نشان! 

خلاصه این?که استمرار بحران نیروی انسانی در آموزش و پرورش،  نه فقط نتایج بس?زیان?باری برای مردم و کشور به ارمغان خواهدآورد، بلکه حتی در حاق خود برای حاکمیت و نظام موجود نیز خسارت?زا بوده و ابعاد گودال میان فرهنگیان- حاکمیت را  نیز بیش از پیش پردامنه?تر خواهد کرد. حاکمان ما که به رغم درآمدهای افسانه?ای مولود منابع زیرزمینی، خود با توزیع نابرابر امکانات عمومی باعث و بانی شکاف ژرف طبقاتی و سیه?روزی لایه?های تهی?دست جامعه هستند باید به فرمان اخلاق و دین، گردن نهاده و با عملیاتی?کردن آیین حکمرانی عقلانی و عادلانه و عاری از فساد مالی و ویژه?خواری?های رنگارنگ، و با توزیع منصفانه?ی درآمدهای ملی به تبعیض?های موجود پایان داده و منزلت و جایگاه ارباب فرهنگ و دانش و دیگر شهروندان را پاس دارند. وگرنه تاریخ حال و آینده از آن?ها به نیکی یاد نخواهد کرد. آقایان، به فرمان خرد کرنش کنید و با پایان دادن به تبعیض روان?سوز میان دریافت?های مادی فرهنگیان با دیگر کارمندان دولت، از بروز خسارت?های مادی و معنوی بیش?تر به مردم و میهن جلوگیری کنید؛ چه هروقت  و هر جا جلو ضرر گرفته شود، نفع است.