شیخ محمد صداقت از جمله انقلابیون قدیمی استان بوشهر است که در سال 1344 شمسی با ورود حضرت امام خمینی (ره) به نجف اشرف، به پیروان و مریدان ایشان پیوست و در صف مدافعان نهضت اسلامی ایران قرار گرفت و فعالیت سیاسی خود را در آن جا آغاز کرد. او در سال 1350 پس از  بازگشت به ایران،  در بوشهر برنامه های تبلیغی ماه های محرم و صفر و ماه مبارک رمضان  را پی گرفت پس از مدتی با عزیمت به شهر مقدس قم، در حوزه فراگیری علوم اسلامی را ادامه داد. 

حاج شیخ محمد صداقت که از سال 1350 در صف  مبارزین  علیه رژیم ستم شاهی قرار گرفته بود، در سال 1356 نیز پس از بازگشت به بوشهر، هدایت جلسات افشاگری علیه طاغوت را بر عهده گرفت. این مبارزات تنها در جلسات خلاصه نمی شد و با پرداختن به موضوعات فرهنگی، مقدمات تاسیس کتابخانه اسلامی جوانان بوشهر در سال 1351 را فراهم کرد که توسط ساواک در سال 54 تعطیل شد.  حاج شیخ صداقت در دوران مبارزات علیه رژیم شاه، با ایجاد ارتباط و هماهنگی میان شهرهای بوشهر و قم و تهران، تشکیل جلسات  و سخنرانی ها، پخش اطلاعیه جزوات  و نوارهای سخنرانی حضرت امام خمینی (ره) و همچنین شخصیت هایی چون «آیت الله خامنه ای» و «آیت الله هاشمی رفسنجانی» و برپایی راهپیمایی بر علیه رژیم را در بوشهرسازماندهی کرد.  

به مناسبت دهه فجر و سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی، مصاحبه نسیم جنوب را با وی می خوانید.

- آقای صداقت برای شروع مصاحبه بفرمائید که حركت انقلابي در استان بوشهر در چه زماني شروع شد؟

- البته از سال 1342 به صورت مقطعي بوده، ولي از سال 1349 كه من خودم شاهد آن بودم جلساتي خيلي مخفيانه در منزل مرحوم حاج شيخ حبيب الله و در جاههاي ديگر شهر و روستاها داشتيم و در سال 1351 به خاطر اين كه از شيوه هاي مختلف براي مقابله با رژيم طاغوت استفاده كنيم، كتابخانه اسلامي جوانان بوشهر تشكيل داديم، كعه اثرات بسيار خوب و سازنده يي داشت تا جاييكه در سال 1354 ساواك به خانه مرحوم حاج شيخ حبيب الله حمله ور شد و تعداد بسياري از كتاب ها را بردند و ما را تهديد به كشته شدن و تبعيد و زندان نمودند كه دو نفر از برادران به نام علي اصغر صداقت و حسن صداقت را بازداشت كردند و پس از مدتي آزاد نمودند.

- بازتاب شهادت مصطفي خميني در استان بوشهر موجب چه حوادثي شد؟

- با خبر شهادت حاج آقا مصطفي خميني در استان بوشهر و به خصوص در شهر بوشهر تصميم گرفته شد براي تشكيل جلسات به مناسبت اين ضايعه بزرگ مجلس ختم با شكوهي در مسجد جامع عطار به مديريت حضرت حاج سيد مصطفي حسيني (بوشهري) دشتي و سخنران آن مجلس (اينجانب) محمد صداقت بودم. كه بازتاب خوبي داشت و جمعيت انبوهي شركت كردند.

- انعكاس شهادت دكتر شريعتي در استان بوشهر موجب چه حوادثي شد؟

- مرحوم دكتر شريعتي كه با حضورش در دانشگاهها تحولي عظيم به وجود آورد تا جايي كه در آن روزگار ديگر گروه ماركسسيت حنايش در مجامع فرهنگي و آموزش عالي رنگي نداشت و جوانان كشورمان گروه گروه و دسته و دسته، از ماركسسيت كشيده و به سوي اسلام بر مش گشتند. در بوشهر جوانان ماركسسيت با خواندن كتابهايي همچون شهادت، حج، فاطمه فاطمه است، به سوي اسلام باز مش گشتند و بعد از شهادتش نيز جوانان با شور و شوق خوبي اين راه را ادامه داده و با اعلام پشتيباني از انقلاب شكوهمند اسلام به رهبري خميني كبير كه يكي از افتخارات مرحوم شريعتي بود، حضور در صحنه پيدا كردند. روحش شاد و يادش گرامي باد.

- در نيمه اول دهه 1350 فعاليت هاي سياسي مذهبي در استان بوشهر تا چه حد رونق داشت؟

- همين اندازه كه با تشكيل جلسات و تأسيس كتابخانه اسلامي جوانان بوشهر و هجوم ساواك به منزل حجت اسلام والمسلمين حاج شيخ حبيب الله صداقت كه در آن زمان امام جماعت (مسجد برازجانيها) توحيد فعلي بودند و جمع آوري كتاب ها و فعاليت هاي ديگر از قبيل جلسات پرسش و پاسخ كه توسط ايشان و فرزندان بزرگوارشان برگزار مي شد، مي تواند رونق فعاليت ها را بيان نمايد.

- پخش و توزيع كتب و نوار امام خميني به چه ترتيبي بود؟

- توضيح المسائل حضرت امام و تحريرالوسيله ايشان را ما از طريق كويت و بحرين كه صاحبان لنج ها به صورت قاچاق وارد مي كردند و به ما مي رساندند ما هم آن ها را بين دوستان خميني توزيع مي نموديم.

- برخورد ساواك با اولين اعتراضات مردمي در استان بوشهر چگونه بود؟

- اعتراضات مردمي در قالب هاي مختلف بود مثلاً در تشكيل نمايشگاه كتاب كه نمونه اش آن نمايشگاه مهم كتاب بود كه در طبقه فوقاني جامع عطار تشكيل داديم كه گردانندگان آن نمايشگاه يادشان به خير باشد، امثال مجيد بشكوه و جواد نبوي و برادران كامكاري و. هم حبيب زالي كه همه عزيزان شهيد و مرحوم شدند، كه روحشان شاد باد. كتابخانه اسلامي جوانان استان بوشهر بود كه در منزل مرحوم شيخ حبيب الله صداقت بود كه به همت فرزندان بزرگوار ايشان حجت اسلام والمسلمين حاج شيخ محمد صداقت و حجت اسلام والمسلمين آيت الله حاج شيخ حسين صداقت و حاج علي اصغر صداقت و مهندس حسن صداقت و مهندس عبدالباقي صداقت كه ساواك با حمله به منزل حاج شيخ حبيب الله و تهديداتي كه داشتند و در همان منزل معاون ساواك كلت كشيد و به سينه حاج شيخ محمد صداقت گذاشت و گفتند تو را مي كشيم كه حاج آقا صداقت فرمود قدرت به دست شماست، بكشيد. بعد معاون ساواك گفت خودت و پدرت و برادرانت را به كرمان تبعيد مي كنيم كه باز حاج آقا محمد صداقت گفت كه قدرت دست شماست، هر كاري مي توانيد انجام دهيد كه سرانجام علي اصغر صداقت و حسن صداقت را به ساواك بردند و در بازداشتگاه نگه داشتند و پسي از مدتي آن ها را آزاد كردند. و منزل مرحوم حاج شيخ حبيب را تا اوايل انقلاب زير نظر داشتند.

- زنان تا چه حد در تظاهرات مردمي استان بوشهر شركت داشتند؟

- ما در مبارزه با رژيم سفاك پهلوي از زنان و دختران كمك مي گرفتيم مثلاً براي تشويق عموم زنان و شركت آن ها در تظاهرات از طريق زنان بود و همچنين در رابطه با كتاب ها و نوارهاي ممنوعه براي جابجايي از زنان استفاده مي كرديم. در هر كدام از تظاهرات زنان مانند مردان حضور داشتند در رابطه با هفته شهيد صادق ميگلي نژاد زنان كمتر از مردان نبودند. در برنامه چهلم شهيد صادق درختيان زنان حضور فعال داشتند.

- تظاهرات مهم مردمي در استان كدام بودند؟

- در رابطه با تظاهرات مهم كه مهمتر از آن در بوشهر نداشتيم در زمان دولت ازهاري كه من و حجت اسلام شيخ ابوتراب عاشوري در جلوي مردم قرار داشتيم و از خيابان سنگي (امام خميني فعلي) شروع و پايان آن جامع عطار در شهر بود كه از مسير باغ زهرا به طرف صلح آباد و به مسجد جامع عطار رسيديم و نماز جماعت ظهر و عصر به امامت حجت اسلام عاشوري برگزار شد و همچنين تجمع هايي در ميدان امام و همچنين تظاهرات استقبال از همافران نيروي دريايي كه در ميدان امام فعلي صورت گرفت و شخصي به نام كرمي مرا روي دوش خود قرار داد. البته در 3 جاي بوشهر مرا روي دوش گرفتند يكي در ميدان امام و در كنار قبرستان شكريدر روز چهلم شهيد صادق درختيان و سومي در روز چهلم شهيد عاشوري از سه راه چغادك تا قبر شهيد عاشوري.

- مركز تجمع مردم در روزهاي انقلاب در استان بوشهر چه جاههايي بوده است؟

1. جامع عطار

2. مسجد اميرالمومنين سنگي

3. مسجد توحيد

4. حسينيه شكري كه البته در ماه رمضان سال 1357 تنها مكاني كه تا آخر ماه رمضان محل تجمع انقلابيون بود همين حسينيه شكري بود كه من در آن جا اقامه جماعت داشتم و سخنراني مي كردم و در دهه فجر محل تجمع در روزها ميدان امام فعلي بود و در شب ها مسجد اميرالمومنين بود.

- در دهه ي فجر چه اتفاقاتي در استان بوشهر روي داد؟

- اولاً حضور منسجم مردم، چه شهر و چه روستا يكي از ابتكارات در دهه ي فجر بود، برنامه ريزي خوبي بود. كه با مشورت حجت اسلام والمسلمين سيد صالح طاهري خرم آبادي صورت گرفت. آن هم هر روز تجمع همه ي مردم در يك شهر بود. مثلاً يك روز در شهر اهرم و روز ديگر در خورموج و كليه شهرهاي استان همين برنامه را داشتيم. اين خود يك اتفاق مهم بود و اتفاق ديگر اين كه خبر رسيد كه ناخداي دوم دريايي، ناخدا اديب نيا با 25 نفر تكاور تصميم دارند مخازن نفتي خارگ را به گروگان بگيرند كه من با دو نفر از دبيران آموزش و پرورش كه يكي از آن ها شاكردرگاه و ديگري محمد علي پور بود به خارگ وارد شديم و ناخدا اديب نيا را دستگير كرديم و تحويل مقامات داديم و به بوشهر بازگشتيم.

- نقش مساجد استان بوشهر در پيشبرد اهداف انقلاب چه بوده است؟

- يكي از مراكزي كه نقش مهمي در انقلاب اسلامي داشت مساجد بود چون اقامه ي نماز جماعت در مساجد بود و سخنراني در مساجد بود و افشاگري بر عليه رژيم طاغوت در مساجد بود و آغاز تظاهرات از مساجد شروع مي شد. مثلاً در مسجد جامع عطار روز تجليل از شهيد صادق درختيان مشهور به «جمشيدو» روز چهلم اين شهيد بزرگوار وقتي خواستيم به سوي قبرستان شكري (شهدا) حركت كنيم رهبر عمليات شهرباني آمد و گفت: آقاي صداقت تظاهرات و تظاهركنندگان به سوي صلح آباد هدايت كن و بدون اين كه شعار تندي داشته باشند به سوي قبرستان برويد. وقتي ما از مسجد بيرون آمديم و به طرف بازار رفتيم نيروهاي شهرباني عقب نشيني كردند و ما هم به سوي قبرستان از مسير بازار رفتيم و همچنين مسجد توحيد و مسجد اميرالمومنين و حسينيه شكري كه من آن جا بودم و همين طور ساير مساجد شهر بوشهر.

- سازماندهي تظاهرات دوران انقلاب را در استان بوشهر چه كساني برعهده داشتند؟

- به عهده ي روحانيت بود. آيت الله سيد مصطفي حسيني، حجت اسلام شيخ ابوتراب عاشوري، حجت اسلام والمسلمين حاج شيخ حبيب الله صداقت و اينجانب محمد صداقت و حجت اسلام والمسلمين سيد محمد صالح طاهري خرم آبادي بودند.

- افراد مبارزي كه به استان بوشهر تبعيد شدند چه كساني بودند و چه نقشي در آگاه كردن مردم منطقه داشتند؟

- آيت الله مدني، آيت الله محمد يزدي، آيت الله آذري قمي، آقاي سيد صالح طاهري خرم آبادي و ساير بزرگان كه با صحبت هاي خود مردم را آگاه مي كردند.

نفر وسط مرحوم شیخ حبیب صداقت - سمت چپ شیخ محمد صداقت 

- مرحوم پدرتان، شیخ حبیب الله صداقت نیز نقش مهمی در انقلاب در بوشهر داشتند. لطفا درباره سابقه مبارزاتی ایشان هم توضیح دهید.

- مرحوم شیخ حبیب الله صداقت از سال 1343 که وارد نجف اشرف شدند هم زمان با تبعید حضرت امام به ترکیه از همان روزگار با نهضت امام خمینی آشنا شدند و خود و فرزندان و مجموعه خانواده از مقلیدن و مریدان حضرت امام شدند و در جلساتی که در نجف اشرف  در همین رابطه برگزار شد شرکت می کردند و مبلغی برای نهضت امام در نجف اشرف  بودند این مبارزه ادامه داشت تا برگشت به ایران و به بوشهر، که در بوشهر منزل ایشان جایگاه دوستداران حضرت امام خمینی بود و خصوصا جوانان و نوجوانان با توجه به این که فرزندان ایشان که دو نفر آن ها روحانی بودند ( به نامه های حاج شیخ محمد صداقت، حاج شیخ حسین صداقت) و سه نفر دیگر از فرزندان ایشان حاج علی اصغر صداقت  و حسن صداقت و عبدالباقی صداقت که هر کدام خود مبلغی  برای انقلاب اسلامی  و نهضت اسلامی حضرت امام بودند و کتابخانه اسلانمی جوانان بوشهر که در سال 1351 تاسیس نمودند هواداران و اعضاء بسیاری در مابین دانشجویان و دانش آموزان داشت تا این که انقلاب به پیروزی رسید. 

- مردم داری و ساده زیستی ایشان نیز معروف بود؟  

- بله، ایشان همیشه در کنار مردم بودند و از آنان جدا نشدند. مثلا وقتی در سال 1354 ماموران ساواک و معاون وقت  آن با نام مستعار  بخشدار مرکزی وارد منزل حاج شیخ  حبیب اله می شوند و به ایشان می گویند ما خبردار شدیم منزل تان نیاز به تعمیر دارد و از نظر مالی در مضیقه هستید مبلغی پول تقدیم  می کنند که ایشان قبول نمی کنند و پس می دهند و می گویند  با روضه خوانی و کمک های مردمی زندگی را می گذرانم  و نیاز به پول شما نداریم و پول را پس می دهند و در اسناد ساواک مکتوب می کنند که شیخ حبیب الله صداقت پول را پس دادند که بعد از انقلاب در پرونده ایشان موجود بود و الان در اسناد ملی انقلاب اسلامی محفوظ است.