این خانه که از آثار اواخر دوره قاجاریه است، توسط بازماندگان رئیسعلی دلواری به سازمان میراث فرهنگی هدیه شده است.
خانه و موزه شهید رئیسعلی دلواری در شهر دلوار به فاصله 45 کیلومتری جنوب بوشهر واقع گردیده است .
دلوار مرکز بخش ساحلی تنگستان و زادگاه رئیسعلی می?باشد.
در این موزه 94 جنگ افزار و سند تاریخی مربوط به حماسه های مردم استان بوشهر در دفاع از مرزهای میهن اسلامی و خلیج فارس به نمایش در?آمده است. این موزه دارای 23 اتاق به مساحت سه هزار و 750 متر مربع و قدمت بیش از 110 سال می?باشد که در آنها 17 فضا برای حفاظت از اسناد و اشیای تاریخی ایجاد شده است.
موزه رئيس علي دلاوري
استان: بوشهر
شهر: تنگستان (اهرم)
نام موزه: رئيس علي دلاوري
سازمان موسس: اداره كل ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري استان
نشاني: بخش دلوار، موزه رئيس علي دلواري
تلفن: 5622834 - 0772
نمابر: 5622834 - 0772
زمينه اصلي فعاليت تخصصي موزه: معرفي شخصيت رئيس علي دلواري
تاريخ تاسيس: سال 1378
نوع وابستگي: دولتي
رئیس?علی دلواری
رئیس?علی دلواری (۱۲۶۱-۱۲۹۴ خورشیدی/ ۱۸۸۲-۱۹۱۵ میلادی) آزادی?خواه مشروطه?طلب و رهبر قیام جنوب در تنگستان و بوشهر علیه نیروهای بریتانیا در دورهٔ جنگ جهانی اول بود.
زندگینامه
رئیس?علی دلواری در سال ۱۲۶۱ هجری شمسی برابر با ۱۸۸۲ میلادی (۱۲۹۹ قمری) در روستای دلوار[۱] از توابع تنگستان متولد شد. مادر رئیسعلی بنام شهین و پدرش زائیر محمد،از طایفه ممسنی کدخدای دلوار بود که بعدها به «معین?الاسلام» ملقب شد. با شروع نهضت مشروطیت، رئیسعلی در حالی که ۲۴ سال بیشتر نداشت از جمله پیشگامان مشروطه?خواه در جنوب ایران شد و همکاری نزدیکی با محافل انقلابی و عناصر مشروطه?طلب در بوشهر، تنگستان و دشتی آغاز کرد.
دوران جوانی او همزمان با حضور گسترده استعمار انگلیس در خلیج فارس بود. وی نقشی کلیدی در قیام جنوب داشت. قیام مردم تنگستان به رهبری وی روی هم هفت سال طول کشید و در این مدت دلیران تنگستانی دو هدف عمده را دنبال می?کردند، پاسداری از بوشهر و دشستسان و تنگستان به عنوان منطقه سکونت خود و جلوگیری از حرکت قوای بیگانه به درون مرزهای ایران و دفاع از استقلال وطن.
مبارزات مشروطه?خواهی رئیس?علی
او با همراهی دیگر مشروطه خواهان بوشهر را از حاکمیت استبداد محمدعلی شاه قاجار خارج کرد. در سال ۱۲۸۷ ه. ش/ ۱۹۰۸ میلادی به درخواست ملاعلی تنگستانی و سید مرتضی مجتهداهرمی که مخالف استبداد محمد علیشاه قاجار بود، بوشهر را تصرف کرد و حدود ۹ ماه شهر را در کنترل داشت.
رئیس?علی و جنگ جهانی اول
در آغاز جنگ جهانی اول در سال ۱۹۱۴ قوای روس از شمال و نیروهای انگلستان از جنوب، ایران را در معرض هجوم قرار دادند و کشتی?های جنگی انگلستان در مقابل بوشهر لنگر انداختند و نیروهای اشغالگر در ۸ اوت ۱۹۱۵/ ۱۷ مرداد ۱۲۹۴ بصورت تدریجی قصد اشغال بوشهر و نواحی ساحلی اطراف را داشتند. یک روز پس از اشغال بوشهر، چهارده نفر از ساکنین آن علیه اشغالگران اعتراض کردند، ولی چون اهل جدال و اسلحه نبودند دستگیر و به هندوستان تبعید شدند. بدنبال کسب تکلیف رئیسعلی از علماء، حکم جهادیه علمای نجف توسط شیخ محمدحسین برازجانی به انضمام حکم خود شیخ وی ابلاغ گردید. رئیس علی همراه دوستش خالو حسین دشتی در اوایل ماه رمضان ۱۳۳۳ قمری در عمارت حاج سید محمدرضا کازرونی، پس از مذاکراتی با وی آمادگی خود را برای دفاع از بوشهر و جلوگیری از پیشروی نیروهای انگلیسی اعلام داشت.
نبرد دلوار
نیروهای انگلیسی همزمان با حمله به بوشهر قصد تصرف ناحیه دلوار را داشتند. دلوار محلی بود که پیش از آن چندبار سربازان انگلیسی به آن جا تجاوز کرده، اما طعم شکست را در این ناحیه چشیده بودند. رئیس علی دلواری و شیخ حسین خان چاه کوتاهی و زایرخضرخان اهرمی از این وقایع آگاه و در مقام دفاع از وطن بر آمدند. قیام دلیران تنگستان علیه اشغالگران آغاز شد و نیروهای متجاوز انگلیسی که قریب به پنج هزار نفر بودند در دام دلیر مردان تنگستانی گرفتار آمدند و عده زیادی از متجاوزان انگلیسی در این حمله کشته شدند. عملیات چریکی پیروزمندانه رئیس علی، سایر مبارزان تنگستان را تشویق به همراهی با او کرد. تا تابستان ۱۹۱۵ عملیات موفقی را بر علیه نیروی دریایی انگلیس رهبری کرد. انگلیسی?ها مجبور شدند نیروهای کمکی از عراق و هند به بوشهر اعزام کنند و دلوار را به شدت بمباران کردند.
نبرد بوشهر
زمانی که مقامات انگلیسی تصمیم قطعی درباره اشغال بوشهر و پیشروی به سوی شیراز را داشتند به منظور تطمیع رئیس علی، دونفر از متابعان حیدرخان حیات داودی را به دلوار گسیل داشتند تا موافقت او را با پیاده شدن قوای انگلیس در کرانه خلیج فارس و حرکت به سوی شیراز جلب کنند. نمایندگان حیدرخان ضمن ملاقات با رئیس علی متذکر شدند که چنانچه او از قیام علیه قوای اشغالگر صرف نظر کند، مقامات انگلیسی چهل هزارپوند به او خواهند پرداخت. رئیس علی در پاسخ می?گوید: «چگونه می?توانم بی?طرفی اختیار کنم در حالی که استقلال ایران در معرض خطر جدی قرار گرفته?است؟»
پس از مراجعت نمایندگان حیدرخان، نامه تهدیدآمیز از طرف مقامات انگلیسی به رئیس علی نگاشته شد مبنی بر این که: «چنانچه بر ضد دولت انگلستان قیام و اقدام کنید، مبادرت به جنگ می?نماییم، در این صورت خانه?هایتان ویران و نخل?هایتان را قطع خواهیم کرد.» رئیس علی در پاسخ مقامات انگلیسی نوشت: «خانه ما کوه?است و انهدام و تخریب آن?ها خارج از حیطه قدرت و امکان امپراطوری بریتانیای کبیر است. بدیهی است که در صورت اقدام آن دولت به جنگ با ما، تا آخرین حد امکان مقاومت خواهیم کرد.»
کشته شدن
جنگ میان دلیران تنگستان به رهبری رئیس علی از یک سو و نیروهای بریتانیا و خوانین متحد آنان از سوی دیگر به طور پیاپی و پراکنده تا شهریور ۱۲۹۴ خورشیدی ادامه یافت و انگلیسی?ها نتوانستند بر رئیس علی و یارانش برتری یابند. رئیس?علی در محلی به نام «تنگک صفر» هنگام شبیخون به قوای بریتانیا توسط فردی نفوذی و اجیر شده، از پشت سر هدف گلوله قرار گرفت و در سن ۳۳ سالگی کشته شد. تاریخ شبیخون مذکور و کشته شدن رئیسعلی دلواری در همه منابع، شب ۲۳ شوال ۱۳۳۳ قمری برابر با ۳ سپتامبر ۱۹۱۵ میلادی نقل شده?است، که بر اساس همه مبدل?های تقویم، این روز با ۱۱ شهریور ۱۲۹۴ خورشیدی مطابقت می?کند. تاریخ این رویداد فقط بر اساس تاریخ قمری و میلادی ثبت شده?است و تاریخ خورشیدی رسمیت نداشته?است. و از آنجا که این روز در بیشتر سال?های میلادی با دوازدهم شهریور تطبیق دارد از روی مسامحه و به غلط توسط محققان در چند دهه اخیر با ۱۲ شهریور تطبیق داده شده?است. البته باید گفت که در 60 درصد کتاب ها نوشته شده که توسط فردی نفوذی و اجیر شده که شاگرد نظامی او بود، کشته و در بقیه کتاب ها نوشته شده که مورد هدف تیر مستقیم یکی از کاپیتان های گمنام انگلیسی قرار گرفته و با دو تیر کشته شد دلیل این اختلافات این است که چون منطقه «تنگک صفر» منطقه بسیار مشکوکی بود و آن فرد اجیر شده و کاپیتان انگلیسی در دو طرف رییسعلی قرار داشتند دقیقا معلوم نیست کدام تیر زده است . در فیلم (( دلیران تنگستان)) مورد دوم را قبول داشته است!
بزرگداشت
در ایران با مصوبه شورای عالی انقلاب روز ۱۲ شهریور بعنوان سالروز کشته شدن رئیسعلی دلواری (سالروز واقعی کشته شدن وی یازدهم شهریور است) از سال ۸۹ به نام «روز مبارزه با استعمار انگلیس» نامگذاری شده?است.
فرزندان
رئیسعلی چهار زن اختیار کرد که فقط از آخرین همسر خود (مدینه دختر صفر از اهالی دلوار) صاحب فرزندی بنام عبدالحسین (بهادر شهیدی) شد. نوه?های رئیسعلی از بهادر، سه نفر بنامهای غلامحسین، فرنگیس و گل اندام می?باشند که تنها گلندام در قید حیات است.
رئیس علی دلواری و همرزمانش
از همرزمانی که دوش بدوش او جنگیدند و پس از کشته شدن وی نیز مبارزات خود را ادامه دادند:
* شیخ حسین خان چاهکوتاهی
* زایر خضرخان اهرمی
* خالوحسین بردخونی
محل تولد : دلوار
تاریخ تولد: ۱۲۶۱
محل مرگ : تنگک صفر (بوشهر)
تاریخ مرگ : ۱۲ شهریور ۱۲۹۴
محل دفن : دار السلام, نجف, عراق
تابعیت : ایرانی
فرماندهی : فرمانده نیروهای تنگستان
جنگ?ها: جنگ جهانی اول، (ایران و انگلستان)
کارهای مهم : محافظت از مرزهای جنوب کشور ایران (بوشهر)
منابع:
http://fa.wikipedia.org
http://safarpedia.ir
www.kanoonnews.ir
