حسین ایزدپناه 

قدرت بخشی به هنجارها و اصول اساسی جامعه ساز، یکی از سیاستهای مهم دولتها است که از طریق نهادینه سازی آموزش در عصر حاضر صورت می پذیرد  و از این طریق بخش عمده ای از امنیت اجتماعی مردمان کشور خود را ضمانت می بخشند. روشن است که آموزشها هر چه بنیادی تر و از کانونهای اولیه اجتماع آغاز شوند، دوام و قدرت تاثیر پذیری بیشتری را نیز خواهند داشت و شامل پدیده فراگیری و به تبع آن فرهنگ سازی گسترده تر نیز می گردند .

خانواده ها و بعد از آن مدارس  همیشه اولین گروههای هدف سیستم های آموزشی بوده اند. چرا که اعتقاد به نهادینه شدن ارزشها و هنجارهای معمول جامعه همزمان با رشد فیزکی و ذهنی کودکان ،گام بلندی در باور پذیرکردن افکار عمومی اجتماع نسبت به عناصر مثبت زندگی و ایجاد انگیزش همگانی برای حرمت گذاری  به قوانین و عرف موجود خواهد بود. 

از آنجا که پدیده مواد مخدر و اعتیاد به عنوان یکی از مشکلات عمده مردم و خانواده ها در سراسر دنیا مورد توجه کارشناسان و صاحب نظران قرار گرفته است ،آگاه سازی خانواده ها برای بکارگیری شیوه های تربیتی کاربردی تر،می تواند زنگ هشدار را برای کاهش تقاضای مواد روانگردان و سوء مصرف مواد مخدر در محیط اجتماعی را  زودتر به صدا درآورد 

مطابق برنامه سازمان ملل متحد که پدیده مواد مخدر را در کنار سه بحران عمده جهان که همان سلاحهای هسته ای ،رشد جمعیت ومحیط زیست قرار داده است ،مقوله پیشگیری و کاهش تقاضا می توانند نتیجه برنامه های آموزشی حساب شده باشد. 

اما گروه هدف دیگری که می تواند در معرض این بحران خطرناک قرار گیرد،نیروهای شاغل هستند و مطابق ارزیابی سال 90 در کشور ما 70 درصد معتادان را افراد شاغل تشکیل میدهند و به همین سبب محیط کار میتواند قابلیت ریسک خطر از یک طرف و از طرف دیگر بستری مناسب برای برنامه های آموزشی پیشگیری باشد. 

منطقه پارس جنوبی به عنوان یزرگترین قطب اقتصادی کشور  با ظرفیت بالای فرصتهای شغلی خود  ومطابق چشم انداز 60 هزار نفری جمعیتی آن  ،از نمونه های بارز و برجسته برای اجرای برنامه های پیشگیرانه خواهد بود و همزمان با اجرای برنامه های سازمان بهزیستی کشور در سال 82 که منجر تشکیل تیمهایی با عنوان ارتقای سلامت ویا پیشگیری از اعتیاد که تمامی مراحل نیازسنجی و اجرای برنامه را بر عهده ذینفعان قرار می دهد ، سازمان منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس نیز به نمایندگی از وزارت نفت و با توجه به نقش حاکمیتی خود در سالهای گذشته، برنامه هایی را دنبال نموده است که عمدتا در قالب طرحهای پژوهشی و پیمایشی و از طریق کمیته اجتماعی، بخش بهداشت و درمان یا مدیریت اچ.اس.ای  به اجرا درمِی آمده اند.

البته باید اضافه کرد که مجموعه پتروشیمی ها و به صورت خاص شرکت عملیلت غیر صنعتی پازارگاد همچنین شرکتهای نفت و گاز پارس و مجتمع گازی پارس جنوبی به عنوان شرکتهای مادر به لحاظ حجم عملیاتی پروژه های خود، نقش آفرینی هایی داشته اند اما از یک طرف بواسطه  پراکندگی آنان و از طرف دیگر عدم پیروی از یک برنامه جامع و مداوم،احتمالا  نتوانسته باشند به نتایج مطلوبی دست یابند. 

در بررسی های انجام شده بین کارکنان فعال در پروژه ها ، حدود متغییری از درصد شیوع گزارش شده است و سهم جامعه محلی حداقل معادل  میانگین کشوری، یعنی 5 درصد  بوده است ولی  مطابق پیش بینی ها و مطابق تحولات اجتماعی و اقتصادی ممکن است این رقم  افزایش یابد. 

ازآنجا که آموزشها باید از ساختار هدفمندی برخوردار باشند و بر مبنای نیازهای واقعی  جامعه هدف برنامه ریزی و اجرا گردند ،سازمان یا موسسات اجرا کننده نیز باید آنها را به عنوان یک سیاست کلان دنبال کنند و با تصویب یک نظام   راهبردی، تمامی مداخلات آموزشی که در سطح منطقه به صورتهای مختلف از اجرای کارگاه ،سمینار ،تیمهای شناسایی وبازپروری گرفته تا دوره های روان درمانی که  توسط نهادهای دولتی یا بخشهای خصوصی در حال انجام می باشد را زیر چتر یک سند جامع به شکل اصولی تر و با درنظر گرفتن بهره وری حد اکثری تجمیع و هدایت کند.  

عملیات های آموزشی پیشگیرانه، نیازمند  در نظر گرفتن جغرافیای جامعه هدف و تحلیل مدل زندگی و کار افراد  داخل فنس و خارج از فنس یا به عبارتی دیگر محدوده منطقه ویژه و یا خارج از محدوده که همان جامعه مردمی پیرامونی هستند می باشد و با تشکیل مثلث حاکمیت محلی،صنعت نفت و مردم  علاوره بر تعیین نقش و تکلیف هر کدام از ضلع هندسی  اجرا ،منجر به شکل گیری یک گفتمان هماهنگ که بتواند نه تنها روند افزایشی مصرف را کم نماید  بلکه به مداخلات مقطعی و بعضا ناهماهنگ برنامه های پیشگیری نیز پایان دهد. 

در این راستا و بر پایه وظایف وزارتی و حاکمیتی سازمان منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس و استقرار شورای هماهنگی مبارزه با مواد مخدر همچنین شورای سلامت منطقه  در این سازمان ،امید می رود نظام هماهنگ برنامه های آموزشی پیشگیری از شیوع اعتیاد از دوره های پراکنده و گزینشی به یک تقویم آموزشی سالانه بدل گردد و همزمان مجموعه ای از تیمهای ذینفع در هر دو جامعه محلی و صنعت  بتوانند نقش انسانی آگاهی رسانی خود را برای ایجاد  یک اجتماع تلفیقی مولد و سالم با کیفیت بالاتری ایفا کنند.