دکتر آرمان جهانگيري

اين نوشتار در تلاش است كه از تجربه ساخت الماني در ميدان انقلاب و بحث هاي بوجود آمده صرفآ به پرسشگري در خصوص مفاهيمي مرتبط با رويه توسعه شهري (مديريت دانش بنيان، تخصص محوري و مشاركت گرايي) كه دغدغه نويسنده به عنوان يك شهروند است بپردازد. اين نوشتار از آنجايي كه بخشي از رويه شهرسازي حاضر بوشهر را به پرسش برده، پاسخي را دنبال نمي كند و تنها بدنبال دعوت به انديشه است.

١- مديريت دانش بنيان:

نهادهايي مانند شوراي اسلامي شهر و شهرداري قطعآ ارتقائ هويت و كيفيت شهر بوشهر را به عنوان هدفي والا دنبال مي كنند. اين يك گزاره عام است. اما سوالي كه  در مورد شهر بوشهر وجود دارد اين است كه چگونه به صورت خاص آن را تعريف و تدقيق مي كنند؟ همه نيك مي دانيم كه تصميم سازي و تصميم گيري بر پايه مستدلات و نتايج علمي كارا خواهد بود و گرنه سليقه شخصي الزامآ نتيجه اي مناسب در بر نخواهد داشت. پرسش اين است كه در حال حاضر علم گرايي در جريان توسعه شهري بوشهر چه جايگاهي دارد؟ اين خواست هر شهرونديست كه مطمئن باشد اقدامات شهري بر پايه آخرين تحقيقات حداقل خرد شكل گرفته اند. بسيار مايل هستم كه بدانم براي مثال آخرين پژوهش يا مطالعه اي كه به طور تخصصي كه نهادهاي محترم مذكور در باب ارتقاء كيفيت محيط شهري بوشهر ( براي مثال روشهاي ارتقاء زيست پذيري در محلات، شهر كودك مدار و ...) انجام داده اند با چه عنواني و چه زماني بوده و چگونه اين نتايج علمي را در ساختار مديريتي خوب بكار برده يا مي برند؟

٢-تخصص محوري:

شهرسازي و به طور خاص "طراحي شهري" تخصصي است با اصول و تكنيك هاي مشخص كه از دهه هفتاد ميلادي تا كنون چندين جريان فكري را پيش برده و نتايج مشخصي را در پيشگاه بشر امروز قرار داده است. شهرهاي پيشروي دنياي امروز محصول همين نگاه تخصص محور بوده اند. جريان فعلي ساخت شهر بوشهر (از تصميم گيري در شوراي شهر تا اجراي آن در معاونت عمراني شهرداري بوشهر و يا ديگر نهادها) كه قطعآ تلاش دارند تخصص محور باشند، چگونه از متخصصين شهري بهره مي برند؟ براي مثال در خصوص كدام مسايل شهري بوشهر از متخصصين شهرسازي استفاده كرده و يا آخرين كتاب تخصصي كه در حوزه شهرسازي مطالعه كرده اند چه بوده است؟ 

٣- مشاركت گرايي:

تجربه چندين ساله مديريت شهري از لزوم مشاركت جويي ذي نفعان و مخاطبان فضا در پروژه هاي شهري دارد. تحقيقات نشان داده مشاكت جمعي در ساخت شهر به افزايش تعلق خاطر شهري و محافظت از محيط هاي شهري منجر مي شود. در حال حاضر نهادهاي مدني و علاقه مندان زيادي خواهان مشاركت جويي هستند. ساز و كار بهره برداري شوراي اسلامي شهر و شهرداري محترم در جهت مشاركت گراي تا كنون چه بوده؟ از چه روشي بهره برده يا مي برد؟ 

سخن پاياني:

 در خصوص طراحي المان (؟) ميدان انقلاب بحث هاي  متعددي انجام گرفته است. من مايل هستم يكبار ديگر در راستاي وظيفه شهروندي خودم آنچه بر اساس دانش و تجربه ام لازم مي دانم را عنوان دارم: 

ميدان انقلاب قبل از هر چيز يك "فضاي همگاني شهريست" و متعلق به مردم. جين جيكوبز، دونالد اپليارد، ويليام وايت و يان گل همه به اينكه شهر مي بايست با محوريت مردم و فعاليت هايشان طراحي شود، تاكيد داشته اند. در طراحي ميدان انقلاب (با احترامي كه براي طراح دلسوز و محترمشان قائل هستم) فضاي باز و عرصه همگاني ميدان رها شده و يكي از مهمترين عرصه هاي زندگي جمعي اين شهر در حد طراحي يك مجسمه و المان تقليل يافته است. در اين محيط مردم به معناي واقعي حضور داشته و به استراحت و اندك فضايي براي گفتگو در زير درختاني سايه انداز نياز دارند. جايي كه فرزندشان شايد كمي بازي كند و پيرمردي براحتي روزنامه ورق بزند. فرم المان مهم است اما نه تا حدي كه اصل قضيه اصلا ديده نشده و يا فراموش شود. عكسهاي چهل سال پيش اين ميدان بخوبي گواه است: فضايي آرام، سبز و دوست داشتني. بهره گيري از المان به واسطه نقش هويت ساز آن بسيار خوب است كه متاسفانه طرح حاضر شايد بيش از اندازه توان خود را بر روي اين بخش گذاشته (شايد به دليل اينكه تخصص ايشان معماريست و نه طراحي شهري) و  فضاي شهري را فراموش شده است. هر چند فرم المان هم رابطه اي با مردم به دليل نقدهاي شديدي كه شده است، ظاهرآ برقرار نكرده است كه البته قطعآ توسط طراح  قابل حل خواهد بود. در پايان پيشنهاد من خيلي ساده و بدور از توجيهات پيچيده، طراحي فضايي "مردم محور"، "ساده" و "سبز" است.