آرمان- حمید نظری: شاید مهم?ترین رویداد سال آینده، در همان ماه?های نخست سال رخ دهد. در سال ۹۶ شاهد انتخابات ریاست?جمهوری دور دوازدهم هستیم که اهیمت بسزایی دارد. وضعیت اردوگاه اصولگرایان هنوز سروسامان پیدا نکرده و مشخص نیست چه کسی به عنوان گزینه تحت حمایت آنها معرفی می?شود. اصلاح?طلبان نیز همانند سال ۹۲ به طور قطع از حسن روحانی حمایت خواهند کرد. برای بررسی انتخابات پیش?رو «آرمان» با صادق زیبا?کلام گفت?وگو کرده که در ادامه می?خوانید.

 

شما از ماه?ها قبل می?گفتید که روحانی به عنوان گزینه نهایی اصلاح?طلبان انتخاب خواهد شد. در حالی که نام?هایی مانند محمدعلی نجفی، جهانگیری و دیگر چهره?های اصلاح?طلب به عنوان گزینه آلترناتیو روحانی، مطرح می?شد، اما در نهایت روحانی به عنوان گزینه اصلاح?طلبان انتخاب شد.

من علم و اطلاع خاصی نداشتم. با هیچ?کسی هم مرتبط نبودم که به چنین نتیجه?گیری?ای رسیده باشم. ببینید! انتخاب روحانی به عنوان گزینه اصلاح?طلبان و همچنین انتخاب او به عنوان تنها گزینه آنها، اجتناب?ناپذیر بود. چیزی نبود که نیاز به بررسی داشته باشد. واضح بود که آقای روحانی قطعا برای انتخابات حضور پیدا خواهد کرد. این?طور نبود که ما حدس و گمان بزنیم که ممکن است حضور پیدا نکند.

 

اما آقای روحانی در اظهارنظرهای مربوط به آن زمان، می?گفت صحبت در این مورد فعلا زود است.

آقای روحانی مزاح می?کرد و قصد داشت «ناز» کند. من نمی?خواهم بگویم که هشت?ساله شدن رئیس?جمهور، مد شده است و حتما باید ۲دوره?ای باشد. تمام روسای?جمهور کشور ۲دوره?ای بودند. می?توان گفت که رئیس?جمهورها برنامه?هایی دارند که ۴ سال، زمان کوتاهی برای تحقق این برنامه?هاست. بنابراین اقتضا می?کند که یک دوره دیگر هم انتخاب شوند. اما درخصوص آقای روحانی، نکته بسیار مهمی وجود دارد. او به هیچ?وجه رفتارش به?گونه?ای نبود که از تردیدش حکایت کند یا اطمینانی به حضور در انتخابات نداشته باشد. بنابراین برای من مشخص بود که او برای شرکت در انتخابات قاطع و جدی است. دلیل دیگر من به وضعیتی برمی?گردد که پس از انتخابات اسفند ماه ۹۴ به وجود آمد. بعد از این انتخابات و شکست سنگینی که اصولگرایان در تهران و بعضی شهرستان?های بزرگ متحمل شدند، شروع به تخریب روحانی کردند. قبل از آن هم تخریب?ها صورت می?گرفت، اما پس از این انتخابات سعی داشتند در تبلیغات خود به مردم القا کنند که دولت در برجام، اقتصاد، سیاست? خارجی و کسب رضایت اقشار مردم ناموفق بوده است. من معتقدم که اگر مطمئن نبودند آقای روحانی قصد حضور دارد، تا این اندازه به او هجمه وارد نمی?کردند.

 

اگر آقای روحانی برای دور دوم قصد حضور نداشت، مورد هجمه اصولگرایان قرار نمی?گرفت؟

بله دقیقا، چون دلیلی نداشت. پیش خود می?گفتند که روحانی شش ماه یا یک سال دیگر رئیس?جمهور است و پس از آن اصلاح?طلبان فرد دیگری را معرفی می?کنند، بنابراین به سراغ گزینه اصلی آنها برویم. تخریب روحانی در این شرایط فایده?ای برای آنها نداشت، اما اینکه بخشی از اصولگرایان اصرار به ناموفق نشان دادن دولت دارند، نشان می?دهد که آمدن آقای روحانی جدی است.

 

یقین شما برای حضور روحانی از کجا ناشی می?شود؟

برای من واضح بود. آیت?ا... هاشمی در زمان حیات خود، یعنی پیش از دی سال ۹۵، اگرچه انتقاداتی به دولت آقای روحانی داشتند اما همچنان قرص و محکم از دولت آقای روحانی حمایت می?کردند، بنابراین بخش قابل توجهی از یقینی که من داشتم به این دلیل بود که آقای هاشمی حامی دولت تدبیر و امید بود.

 

حمایت آیت?ا... هاشمی برای حضو روحانی کافی بود؟ اگر چهره?های شاخص اصلاح?طلب نظر دیگری داشتند کار به کدام سمت?وسو پیش می?رفت؟

یک نکته را نباید فراموش کنیم و آن? هم جایگاه معنوی آیت?ا... هاشمی در میان اصلاح?طلبان بود. آیت?ا... هاشمی برای اصلاح?طلبان یک نوع رهبر معنوی بود. اگر آیت?ا... هاشمی از آقای روحانی حمایت نمی?کرد، من هم آن?قدر به حضور روحانی یقین نداشتم. با توجه به حمایت قاطع آیت?ا... هاشمی از روحانی، خیلی بعید بود بزرگان اصلاح?طلبان، یعنی رئیس دولت اصلاحات، عارف، حسین مرعشی، محمدرضا خاتمی، کرباسچی، محتشمی?پور، موسوی خوئینی?ها، حجاریان، تاجزاده، رمضانزاده و... از شخص دیگری حمایت کنند. اصلاح?طلبان به خود اجازه نمی?دادند جلوتر از آیت?ا... هاشمی حرکت کنند. آنها روی حرف آیت?ا... هاشمی  حرف نمی?زدند.

 

یعنی اگر نظر رئیس دولت اصلاحات بر شخص خاصی بود، اما آیت?ا... هاشمی از روحانی حمایت می?کرد، آن شخص از حضور خود صرف?نظر می?کرد؟

من نه تنها این نظر را در مورد رئیس دولت اصلاحات دارم، بلکه در مورد جریان رادیکال اصلاح?طلب هم چنین اعتقادی دارم. بنابراین معتقدم اگر نظر چهره?هایی مانند رئیس دولت اصلاحات بر شخص دیگری بود ولی می?دیدند که آیت?ا... هاشمی نظر دیگری دارد، از نظر خود می?گذشتند و به نظر آیت?ا... هاشمی می?پیوستند. حتی جریان جوان?تر و رادیکال اصلاح?طلب هم مقابل نظر آیت?ا... هاشمی نظر نمی?دادند.

 

باتوجه به اینکه روحانی چهره?ای اصلاح?طلب محسوب نمی?شود، حمایت از روحانی از سوی آنان چه تاکتیکی است؟

آقای روحانی شخصیتی معتدل است که میانه?روی و پراگماتیستی را در دستور کار خود قرار داده است. بنابراین حسن روحانی اصلاح?طلب نیست. اصلاح?طلبی این?طور نیست که یک ذات باشد و اعتدال و پراگماتیسم، هم ذات دیگری باشد؛ این دو یک ذات دارند. شما هرطور که اصلاح?طلبی را تعریف کنید، بخشی از ویژگی?های آن، اعتدال و میانه?روی است. لازمه اصلاحات، اعتدال است. همان?قدر که اصلاح?طلبی نزدیک به اعتدال و میانه?روی است، از افراط و تفریط و رادیکالیزم فاصله می?گیرد. بنابراین طبیعی است که اصلاح?طلبان در مرحله فعلی باید به دنبال اعتدال باشند، چراکه اعتدالگرایی است که در برابر رادیکالیزم، تندروی و افراطی?گری برخی اصولگرایان قرار می?گیرد. پاسخ جریان تندرو را نباید در بستر اصلاح?طلبی داد. با اعتدال و میانه?روی است که باید پاسخ آن افراد را بدهیم.

 

مخالفتی از سوی اصلاح?طلبان با کاندیداتوری روحانی وجود ندارد؟

به هیچ?وجه من چنین اعتقادی ندارم. از بسیاری جهات، عملکرد آقای روحانی ممکن است مورد نقد اصلاح?طلبان قرار بگیرد. آن بخش از کارهایی که او در این سه سال و نیم گذشته اعمال کرد، مورد نقد نیست، بلکه انتقاد اصلاح?طلبان درخصوص بخش?هایی است که روحانی انجام نداده? است. به عنوان مصداق، عمده?ترین انتقادی که ما به دولت آقای روحانی داریم، در حوزه جامعه مدنی و توسعه سیاست داخلی است. انتقادات ما به عملکرد دکتر روحانی در این حوزه?ها این است که انتظار داشته و داریم که روحانی برای توسعه سیاسی جدی?تر ایستادگی کند. در دور بعدی انتخابات این توقعات بالاتر هم می?رود. انتظار بود که مساله حصر به یک نقطه?ای می?رسید. البته من باید اشاره کنم که بسیاری از این موارد، تحت اختیار آقای روحانی نبوده است، ولی از او توقع و انتظار داریم. این موضوع نیز تناقض نیست. همه ما اصلاح?طلبان تشخیص می?دهیم که از یک سو او به صورت جدی پیگیر این مسائل نبوده و از سوی دیگر این را نیز تشخیص می?دهیم که این مسائل تحت اختیار روحانی نیست. اما آنچه از او توقع داشته و داریم، این است که او نشان دهد به این مسائل اهمیت می?دهد. شاید نتواند گام مهمی در حل این چالش?ها بردارد اما می?تواند با تلاش خود نشان دهد که به فکر این مسائل هست. گلایه ما از آقای روحانی این است که چرا برخی از این چالش?ها را در ظاهر امر فراموش کرده است.

 

آیا آقای روحانی در دور دوم ریاست??جمهوری خود درخصوص چالش?های سیاست داخلی به?صورت جدی?تری عمل خواهد کرد؟

آنچه برای من مسلم است این نکته است که در دور اول، او ملاحظاتی داشت که برای ما نیز قابل فهم است، اما در دور دوم که او قرار نیست مجددا رئیس?جمهور شود، دست?و?بال بازتری دارد و خیلی محکم?تر می?تواند این مسائل را دنبال کند.

 

سراغ اردوگاه اصولگرایان برویم. فکر می?کنید آنها چه رویکردی درباره نامزدی مجدد آقای روحانی در انتخابات پیش رو خواهند داشت؟

من مطمئن هستم که همین شیوه تخریب را ادامه می?دهند. یعنی همان سیاستی را که از انتخابات ۹۴ تشدید کردند از این پس شدیدتر خواهند کرد. اصولگرایان متوجه شده?اند که هیچ شانسی در انتخابات پیش?رو ندارند. دو انتخابات قبل نشان داد که اصولگرایان به?شدت محبوبیت خود را از دست داده?اند و در میان جوانان، نسل?های بعد از انقلاب، تحصیلکرده?ها، شهرنشینان، طبقه متوسط و... هیچ محبوبیتی ندارند. تنها امیدی که اصولگرایان دارند این است که تلاش کنند آقای روحانی رای کمتری کسب کند. تنها استراتژی آنها این است که روحانی با اختلاف کمتری آنها را شکست دهد. تلاش دارند که روحانی این?بار ۱۹ میلیون رای کسب نکند و مثلا ۱۸ میلیون رای بیاورد که پس از آن به او بگویند مردم از شما هم ناراضی هستند. تنها دلخوشی اصولگرایان این است که رای آقای روحانی دچار ریزش شود. ما باید تمام تلاش خود را به کار بگیریم و از آقای روحانی حمایت کنیم و اجازه ندهیم تبلیغات این افراد بر مردم اثرگذار شود. خطری که آقای روحانی را تهدید می?کند این است که رای او دچار ریزش شود و باید از این موضوع جلوگیری کنیم. روحانی در انتخابات پیش?رو باید رای بیشتری از سال ۹۲ کسب کند.

 

چرا این موضوع تا این اندازه اهمیت دارد؟

ببینید! این موضوع، یک مساله روانی است. اگر رای او پایین?تر از ۱۹ میلیون باشد، برخی مخالفان روحانی برخورد دور از عدالت با آقای روحانی خواهند داشت و تلاش می?کنند هیچ شان و اعتباری برای او قائل نباشند. به این معنا که قدرت معنوی او کاسته خواهد شد. بنابراین باید تلاش کنیم رای او بیشتر از سال ۹۲ باشد که این مسائل پیش نیاید.

 

آیا بحث رد صلاحیت روحانی که از سوی برخی تندروها برای تخریب روحانی مطرح می?شد، منتفی است؟

به نظر من این موضوع را نباید منتفی بدانیم. من معتقدم برخی اصولگرایان تندرو همچنان به دنبال این هستند که جلوی آقای روحانی را از این طریق بگیرند، چون یقین دارند که به هیچ?وجه نمی?توانند او را شکست دهند. تنها صورتی که می?توانند مقابل او ایستادگی کنند این است که او رد صلاحیت شود. البته خیلی بعید است که آنها در این موضوع موفق شوند، جز جریان افراطی اصولگرا و طرفداران احمدی?نژاد، اصولگرایان معتدل به هیچ??وجه با رد صلاحیت او موافق نیستند.

 

بسیاری احساس می?کنند که به?رغم اینکه دو ماه به انتخابات ریاست?جمهوری باقی مانده است، حال و هوای انتخاباتی در شهر وجود ندارد.

من هم موافقم که یک حالت پژمردگی «غیرانتخاباتی» مشاهده می?شود. برخی افراد که قصد شرکت در انتخابات دارند، مردد هستند که در انتخابات شرکت کنند یا نه. به این نکته توجه کنید که در میان اصلاح?طلبان و اصولگرایان، یک سبد رای ثابت وجود دارد که پای ثابت هستند و همیشه رای خود را می?دهند. معتقدم رای ثابت اصولگرایان در انتخابات ریاست?جمهوری، چیزی حدود ۵ میلیون و رای ثابت اصلاح?طلبان هم حدود ۱۰ میلیون است. از این ۱۵ میلیون که تحت هر شرایطی آرای خود را به صندوق می?ریزند، در حدود ۱۵ تا ۲۰ میلیون رای?دهنده دیگر داریم که معمولا خیلی اطمینان ندارند قصد شرکت در انتخابات را دارند یا خیر. بسیاری از آنها معمولا در دقیقه ۹۰ تصمیم می?گیرند که شرکت کنند. در انتخابات سال ۹۲، سه روز مانده به انتخابات، شور انتخاباتی در کشور موج گرفت. البته نمی?توان پیش?بینی کرد که در ۹۶ هم شاهد این موضوع باشیم، به این دلیل که ردصلاحیت آقای هاشمی و انصراف عارف باعث ایجاد نوعی شوک در جامعه شد و شور انتخاباتی افزایش یافت تا از روحانی حمایت کنند. بسیاری از رای?دهندگان بالقوه اصلاح?طلبان معمولا با اکراه در پای صندوق حاضر می?شوند. به طور کلی من نگران این مساله نیستم، اما این بدان معنا نیست که باید از آن غافل شد. غفلت از این موضوع بسیار خطرناک است. افرادی که برای اصلاح?طلبان فعالیت می?کنند باید از هم?اکنون به صورت جدی دست به کار شوند و این حالت بی??اعتنایی و ناامیدی را از رای?دهندگان بالقوه اصلاح?طلب کم کنند. باید دستاوردهای روحانی به مردم گفته شود. فرض را بر این بگذاریم که روحانی ظرف ۴ سال گذشته ناموفق بوده، اما مردم تصور کنند اگر جلیلی آمده بود چه می?شد. اگر در سال ۹۶ مردم پای صندوق نیایند و شخص دیگری جایگزین روحانی شود، آنگاه حق نداریم گله کنیم که چرا وضع کشور چنین و چنان شد.