شرق/ مناظره اول شش نامزد انتخابات ریاست?جمهوری  برگزار شد، موضوع و محور این مناظره مسائل و موضوعات اجتماعی بود. مجری این مناظره مرتضی حیدری به قید قرعه سؤالاتی را در زمینه محیط زیست، گردشگری، ساخت?وساز و بلندمرتبه?سازی در شهرها، زباله، دست?فروشان، مسکن، ازدواج، نخبگان و... از نامزدهای حاضر در مناظره پرسید. در مدت تعیین?شده هر کدام از حاضران پاسخ?های خود را به این سؤالات ارائه می?کردند. همچنین در گرماگرم مناظره نیز هر کدام از نامزدها می??بایست به پرسش?ها و نکاتی که رقبا مطرح  می?کردند پاسخ ?می?دادند، همین بخش از برنامه باعث به?وجود?آمدن لحظاتی پرکشش و جذاب و داغ شده بود.
با?این?حال بخشی از مسائل و موضوعاتی که هرکدام از نامزدها در فرصت اندک حضور در این مناظره مطرح می?کردند، نیاز به بررسی و واکاوی و تحلیل بیشتری دارد. بر همین اساس، گروه اجتماعی «شرق» بخشی از اصلی?ترین سرفصل?های طرح?شده در مناظره روز گذشته و همچنین گفته?ها و ادعاهای نامزدها را با اتکا به آمار و ارقام موجود و همچنین اظهارنظر کارشناسان مختلف بررسی کرده است.
تولید برق از کمتر از ٢ درصد زباله تهران
دفع زباله?ای پایتخت: در بخشی از مناظره اسحاق جهانگیری در واکنش به انتقادات مطرح?شده از طرف قالیباف به او گفت: شما هنوز زباله?های تهران را به صورت تفکیک?نشده جمع?آوری می?کنید و این کار در هیچ جای دنیا در شهری به اندازه تهران انجام نمی?شود. قالیباف نیز در جواب او ادعا کرد امروز از زباله تهران برق و کمپوست تولید می?شود.
این اظهارات در شرایطی مطرح می?شود که بر?اساس آمار اعلام?شده شهرداری تهران، روزانه نزدیک به ١١ هزار تن پسماند تر و خشک از سطح شهر تهران و شهرک?های اطراف آن جمع?آوری می?شود. این آمار را مدیرعامل سازمان مدیریت پسماند کشور اعلام کرده و در گفت?وگو با ایسنا گفته است: «میانگین تفکیک پسماند تر و خشک در پایتخت ١٨,٦درصد است». علاوه?بر?این بر?اساس اخبار دیگر، نیروگاه تولید برق از زباله تهران که با همکاری کشور چین ساخته شده روزانه با سوزاندن ٢٠٠ تن زباله می?تواند سه مگاوات برق تولید کند. این آمار نشان می?دهد با وجود ادعای محمدباقر قالیباف در مناظره روز گذشته، از میان ١١ هزار تن زباله تولیدی در تهران، کمتر از یک?پنجم آن تفکیک می?شود و همچنین فقط کمتر از دو درصد این حجم از زباله برای تولید برق استفاده می?شود و مابقی همچنان به روش?های دیگر دفع می?شود که مشکلات و تبعات زیست?محیطی بسیار خطرناکی برای خاک محل دفن و زمین?های اطراف دارد. در همین حال تندگویان عضو شورای شهر تهران تنها سه روز پیش در همین رابطه به یکی از رسانه?ها گفته بود: «تفکیک زباله از مبدأ در پایتخت صفر است».
افزایش چشمگیر روزهای هوای سالم
آلودگی هوا: یکی دیگر از موضوعات مطرح?شده در مناظره روز گذشته، موضوع اقدامات دولت در زمینه بهبود کیفیت هوای تهران و دیگر پایتخت?ها بود. قالیباف در این بخش از وضعیت بد هوای تهران و کلان?شهرهای دیگر کشور سخن گفت، در پاسخ نیز روحانی و جهانگیری از اقدامات انجام?شده در این زمینه سخن گفتند. جهانگیری در بخشی از صحبت خود به توزیع بنزین آلوده پتروشیمی در دولت قبل و تأثیر آن بر آلودگی هوای شهرها اشاره کرد. آمار و ارقام در این زمینه چه می?گویند؟ آمار نشان مي?دهد تعداد روزهای هوای سالم تهران از سال ٩٢ که ٢٠٥ روز بود، هر سال روندی افزایشی داشت و تا سال ٩٥ به ٢٧٧ روز رسید. رشد کلی تعداد روزهای هوای سالم تهران از ٩٢ تا ٩٥ در مجموع ١٩ درصد بود. همین آمار برای شهر شیراز نیز به این شکل بود، در سال ٩٢ تعداد ٣٠٦ روز سالم ثبت شد و در سال ٩٥ این تعداد به ٣٦٦ روز رسید، در حقیقت اهالی شیراز در سال ٩٥ هیچ روزی هوای ناسالم تنفس نکردند. رشد تعداد روزهای هوای سالم شیراز در این مدت ١٦ درصد بود. این آمار برای شهر اصفهان هم به این شکل است: در سال ٩٢ در اصفهان تنها ١٠٥ روز هوای سالم به ثبت رسید این آمار در همه سال?های ٩٣ و ٩٤ و ٩٥ افزایشی بود و سال گذشته به ٢٩٤ روز هوای سالم رسید که به صورت کلی رشدی ٥٠?درصدی را نشان می?دهد.
رونق گردشگری
گردشگری: موضوع گردشگری یکی دیگر از مباحث مطرح?شده در مناظره روز گذشته نامزدها بود. بدون تردید این بخش را می?توان یکی از قوی?ترین و قابل?دفاع?ترین قسمت?های پرونده عملکرد دولت یازدهم و ریاست?جمهوری حسن روحانی به حساب آورد. براساس آمارهای اعلام?شده و رسمی در سال?های ٩٠ تا ٩٦ رشد ورود گردشگران خارجی به کشور همواره با روندی صعودی همراه بوده است که این آمار از سال? ٩٢ به این سو و با شروع دولت روحانی روند افزایشی بسیار سریع?تری به خود دیده است؛ به عنوان مثال در سال ۹۰ تعداد سه?میلیون?و ۲۰۰ هزار گردشگر به کشور وارد شد، و در سال ٩١ تعداد آنها به سه?میلیون?و ۷۲۹ هزار نفر رسید، این آمار برای سال ۹۲ به چهار?میلیون?و ۸۰۰ هزار نفر رسید و در سال ۹۳ رکورد پنج میلیون را زد و به پنج?میلیون?و ۱۰۰ هزار نفر رسید، سال ۹۴ نیز این آمار از تعداد گردشگران ورودی ثبت شد: پنج?میلیون?و ۲۵۰ هزار نفر. هنوز آمار سال ٩٥ به صورت کامل منتشر نشده است؛ اما چندی پیش، زهرا احمدی?پور، رئیس سازمان میراث فرهنگی، صنایع??دستی و گردشگری در گفت?وگویی با «شرق» اعلام کرد: در سال اول اجرای برجام، درمجموع ٢,٨ درصد رشد ورود گردشگر خارجی به کشور را داشته?ایم. ورود گردشگران کشورهای غربی به تفکیک کشورهای مختلف از ١٣ تا ١٠٤ درصد رشد داشته است که رقم ١٠٤ با بیشترین رشد، مربوط به ورود گردشگران فرانسوی بوده است. طبق گفته او در حوزه صنایع??دستی نیز وضعیت فروش رونق یافت؛ به?گونه?ای که در سال ٩٣، با رشد بیش از ٥٠ درصد روبه?رو شد و در سال ٩٤ نیز ١٦ درصد بر این رقم افزوده شد. یکی از علت?های رشد فروش داخلی، حضور گردشگران بیشتر خارجی در کشور است که در فرایند مذاکرات و نتایج پسابرجام میسر شد.
باغ?هایی که برج شدند
در مناظره روز گذشته، مبحث زمین?خواری و تخریب باغ?ها و برج?سازی?ها چندین بار از سوي کاندیداهای ریاست?جمهوری مطرح شد. حسن روحانی در واکنش به برخی از ادعاهای مطرح?شده از سوي قالیباف گفت: «آقای قالیباف گفت که هوا را نباید از مردم بگیریم اما سؤال این است که در تهران چه کسی هوا را از مردم گرفته است؟ شما که از چهار درصد و ٩٦ درصد حرف می?زنید، بگویید که چه کسی مجوز ساخت برج?های بزرگ را به این چهار درصد داده است؟ چه کسی اجازه ساخت برج ٣٣طبقه را به کسی که ٣,٨ میلیارد پول مردم را خورده، داده است؟ مجوز برج?های ٢٠طبقه در کوچه?های ١٠متری را طبق کدام قانون می?دهید؟ شما درخت?های ٢٠ و ٣٠ ساله را قطع می?کنید و درخت یک?ساله به جای آن می?کارید. من پرونده?های شکایت متعددی در این رابطه دارم».
درباره وضعیت تخریب باغات تهران بارها و بارها گزارشات مفصلی در رسانه?ها منتشر شده است. در اواخر دهه ٦٠ عرصه باغات مشجر شهر تهران بیش از ١٥ هزار هکتار بود اما در دهه ٩٠، شش هزار هکتار از این مساحت تبدیل به برج?های ساختمانی شد. بر مبنای مطالعات صورت?گرفته در سه سال اخیر نیز حدود دو هزار هکتار از این اراضی به عنوان منابع و ذخایر تنفسگاهی تهران تخریب شده و تغییرکاربری پیدا کرده طوری که در?حال?حاضر فقط هفت هزار هکتار (نیمی از مساحت اولیه باغات در دهه ٦٠) باقی مانده است که به نظر می?رسد با حجم تخلفات ساختمانی در حال انجام در حوزه ساخت?وساز، باغات خصوصی باقی?مانده به شدت در خطر انقراض قرار گرفته?اند. به گفته محمد حقانی عضو شورای شهر تهران،  با مصوبه?ای که در شوراي دوم در سال ٨٢ تصویب شد به مالکان اجازه داده شد تا ٣٠ درصد از سطح اشتغال باغ در ٩طبقه ٣٠?درصد بسازند که ٧٠ درصد دیگر باغ باشد. متأسفانه هرچند با نیت خير انجام شد اما در عمل موفق نبود و ٣٠، ٤٠ درصد از سطح فقط صرف طبقات پایین و ساخت پارکینگ شد. رحمت?الله حافظی، رئیس کمیسیون سلامت و محیط زیست شورای شهر چهارم تهران نیز بارها درباره این مصوبه و باغاتی که کم?کم یا یکباره از دست رفتند، هشدار داده است. او در گفت?وگویی در توضیح اینکه چگونه مالکان دولتی و خصوصی با این مصوبه باغات تهران را به تاراج برده?اند، گفت: با این مصوبه ٤٥ درصد از مساحت باغ در منفی دو طبقه گودبرداری و در ارتفاع نیز از ١١ تا ٢١ طبقه ساخته می?شود و در عمل در جریان عملیات ساخت?وساز، بیش از ٧٠ درصد باغ از بین می?رود. 
چه کسی هوای تهران را گرفت؟
موضوع برج?سازی و بلندمرتبه?سازی هم در مناظره روز گذشته لحظات داغ و نفس?گیری را رقم زد. در جایی از مناظره حسن روحانی به همین موضوع اشاره کرد و از صدور مجوز برج?های بلندمرتبه در کوچه?های کوچک و کم?عرض گفت. در همین حال شهردار تهران در قامتی در مقابل دوربین صداوسیما برای دفاع از کاندیداتوری خود ایستاده بود که زمین سست و کم?توان شهر تهران این سال?ها پیش از پیش محل ساخت برج?های بلند بوده است. برج?ها و آسمان?خراش?هایی که مجوز آنها از سوی شهرداری تهران صادر می?شود. با وجود ادعای محمدباقر قالیباف مبنی بر عدم صدور مجوز ساختمان?های بلند همچنان پنجره?های پروژه?های بلندمرتبه شهر تهران و اطراف که با وجود زیبایی و هیبت خود راه نفس شهر را بسته?اند بالاتر می?رود. با توجه به آنچه احمد مسجدجامعی سال گذشته در شورای شهر اعلام کرد: ۲۶۷ برج از سال ۹۰ تاکنون در تهران ساخته شده است.  این در حالی است که همچنان صدای اعتراض برای ساخت برج پروژه عظیم با ارتفاع ١٤٠ متر در یکی از پرترافیک?ترین نقاط تهران در سه?راه ضرابخانه فرو ننشسته است. طبق گفته اعضاي شورای شهر تهران مشخص نیست شهرداری چگونه مجوز ساخت برای این نقطه پرترافیک شهر صادر کرده است. دیگر پروژه پرسروصدای شهردار تهران منطقه ٢٢ است که گفته می?شود رکوردار بلندمرتبه?سازی است و با توجه به آنچه در گزارش و آمار رسانه?ها بیان شده است، از لحاظ «تعداد» پروانه?های ساختمانی صادرشده در مناطق مختلف شهر تهران، منطقه ٢٢ با ٧١ پروانه، سهم ١,٦درصدی از تعداد پروانه?های ساختمانی را به خود اختصاص داده است؛ موضوعی که نشان می?دهد ساختمان?های مسکونی ساخته?شده در این منطقه بسیار بلندمرتبه و پرتراکم?تر از سایر مناطق تهران هستند. براساس گزارش?ها هم?اكنون برج?هاي آماده تحويل، بار جمعيتي اين منطقه را از حد مورد انتظار افزايش داده است. منطقه ٢٢ جزء معدود مناطق بزرگ كلان?شهر تهران است كه هرچند با وضع موجود برج?هاي در حال ساخت، جمعيتي به مراتب بيش? از حد نصاب از قبل تعريف?شده در آن ساكن مي?شوند، اما  ساخت?وسازهاي فعلي چنانچه ادامه پيدا كند، اين منطقه را به پرجمعيت?ترين نقطه شهر تبديل خواهد کرد. موقعيت جغرافيايي منطقه ٢٢ در منتها?اليه شمال?غرب تهران قرار دارد و براي محيط? زيست پايتخت نقطه استراتژيك محسوب مي?شود. مقامات دولتي و مديريت? شهري تهران بر سر اينكه «منطقه ٢٢ كريدور هواي تازه» است و «ورود جريان باد» از اين منطقه آغاز مي?شود، اشتراك?نظر دارند اما آنچه در سال?هاي اخير بر منطقه ٢٢ گذشته، مغايرت اساسي با جايگاه اين منطقه نزد مسئولان داشته است. 
مجبور بودیم صدر  را  دوطبقه کنیم
چون شهرداری می?خواست
در بخش دیگری از مناظره تلویزیونی، کاندیداهای ریاست?جمهوری اسحاق جهانگیری، معاون اول رئیس?جمهور خطاب به شهردار تهران بیان کرد: «قالیباف فقط شهردار سازه است که می?بینید در منطقه ٢٢ تهران چقدر برج?های عظیمی در دوره ایشان رشد کرده است که نفس تهران را گرفته؛ یا پل صدر که با پول آن بسیاری از مسائل زیست?محیطی تهران می?توانست از طریق تعویض ناوگان اتوبوس شهری تهران حل شود». 
مسئله پل صدر و حواشی آن و ایجاد ترافیک و آلودگی بیشتر در سال?هایی که این اتوبان دوطبقه شده، بارها و بارها مورد نقد کارشناسان قرار گرفته است. پیروز حناچی، معاون معماری و شهرسازی وزیر راه و شهرسازی در دومین همایش ملی شهرسازی سازمان نظام مهندسی ساختمان به دوطبقه?کردن اتوبان صدر اشاره و آن را با پروژه?ای در سئول مقایسه كرد و گفت: «اتوبانی دو طبقه در سئول تبدیل به فضای سبز عمومی شد و در همان زمان شهرداری تهران اتوبان صدر را دو طبقه کرد. ما مخیر بودیم صدر را دوطبقه کنیم یا ناوگان حمل?ونقل عمومی را توسعه دهیم. صدر را دو طبقه کنیم یا فضای سبز عمومی را افزایش دهیم. متأسفانه جایی که باید تصمیم درستی بگیریم اشتباه می?کنیم. اتوبان صدر مطالعه ندارد که چرا باید دوطبقه می?شد ولی صدها طرح مطالعه دارد که چطور دوطبقه شود». همچنین محمدتوسلی شهردار تهران در سال ٥٧، در جلسه واکاوی مسئله آلودگی هوا و ترافیک در تهران، عنوان کرده بود: «اگر اعتبار پل صدر را خرج تکمیل خط٣ مترو تهران می?کردند تا زودتر تمام شود یا با خط اتوبوس ویژه این مسیر را مدیریت می?کردند، قطعا تهران امروز شرایط بهتری داشت و شهرداری تا امروز گرفتار شکایات و اعتراضات متعدد شهروندان معترض و متضرر اطراف این پل نمی?شد.یکی از پیمانکاران پل صدر به من می?گفت شهرداری تهران به?جز هزینه?های تملک، شش?هزار میلیاردتومان برای این پروژه هزینه کرده و باید پرسید با این اعتبار، خط ٣ و ٦ و ٧ که امروز تأخیر هم دارند به بهره?برداری نمی?رسید؟».
در بخش دیگری از مناظره قالیباف خطاب به جهانگیری اظهار کرد: من متأسفم که شما به عنوان یک مدیر سیاسی دستاویز مسائل سیاسی شده?اید. اگر از این بحث می?شود که بیاییم و اختیار مدیریت شهری را به مردم بدهیم؛ این موضوع خوبی است. ما چند سال است که شورایاری?ها را ایجاد کرده?ایم؛ اما دولت دو ماه پیش به ما گفت که اجازه ندارید هیچ موضوعی را به شورایاری?ها بسپارید. این چه مردمی?کردنی است؟ جهانگیری در پاسخ به اظهارات قالیباف تأکید کرد: در زمینه مسائل اجتماعی مجددا تأکید می?کنم که با برخوردهای گازانبری مشکل فرهنگ و آسیب?های اجتماعی حل نمی?شود. بدتر از آن اینکه با کتک?زدن دستفروشان و و تشکیل گروه ضربت برای جمع?آوری دستفروشان نمی?شود معضل آنان را حل کرد. متأسفانه یک فرهنگی به شهرستان?ها القا می?شود که گروه ضربت وظیفه?اش این است که به دستفروش?ها سیلی بزند.
برخورد گازانبری با دستفروشان
با وجودی که در مناظره قالیباف سنگ محرومان را بر سینه زد، اما می?توان گفت عملکرد او در مواجهه با قشر محروم و حاشیه?نشین?های این شهر چندان? قابل?دفاع نیست. کمتر کسی است که در این سال?ها سوار متروی تهران شده باشد و برخوردهای تند نیروهای حراستی مترو را با دستفروشان ندیده باشد. بسیاری از ما نام علی چراغی، دستفروشی را که توسط مأموران شهرداری به قتل رسید شنیده?ایم؛ کارگری که بر اثر ضرب و شتم به?وسیله مأموران گشت سد معبر منسوب به ناحیه ۴ منطقه ۴ شهرداری تهران به مدت یک هفته در بیمارستان بستری شده بود و سرانجام روز پنجشنبه ۲۳ مرداد سال ٩٣ در بیمارستان نورافشار تهران جان باخت. خانواده «علی چراغی»، که صاحب چهار فرزند است درباره اتفاقات منجر به فوت او گفته?اند که او روز ۱۶ مرداد به همراه پسرش به منطقه تهران?پارس رفته بود که در ساعت ۱۰ صبح حوالی اتوبان باقری در تقاطع خیابان ۱۹۶ غربی با خیابان ایزد پناهی، با مأموران شهردا?ری درگیر می?شود. ابوالفضل چراغی، پسر ۱۴ ساله علی چراغی درباره روز حادثه می?گوید من و پدرم سوار بر وانت پیکان کنار خیابان در حال حرکت بودیم که ناگهان یک وانت مزدا دو?هزار دو کابین سدمعبر ناحیه چهار منطقه چهار مقابل ماشین ما پیچید و راه را بست. چهار مأموری که از اتومبیل پیاده شدند از پدرم خواستند که پیاده شود. من به درخواست پدرم در وانت ماندم و از داخل مکالمه آنها را می?شنیدم. یک مأمور به پدرم گفت که وانت توقیف است. پدرم اصرار داشت که شما حق توقیف ماشین را ندارید و باید با پلیس ۱۱۰ تماس بگیریم. پدرم شروع به تماس با پلیس کرد که در این هنگام چند مأمور هم?زمان با پدرم درگیر شدند و یکی از آنان از پشت دست?های پدرم را گرفت و سایرین مشغول ضرب و شتم او شدند. پس از درگذشت این دستفروش با وجود وعده?های قالیباف هرگز متهمان این پرونده وضعیت?شان مشخص نشد و حتی مدتی بعد فرزند علی چراغی که در سطح شهر اقدام به فروختن لبو می?کرد، توسط مأموران شهرداری مورد ضرب و شتم قرار گرفت.