مهم?ترین رکن دموکراسی و شاخص آن، شفافیت بین دولت و مردم است؛ اینکه دولتمردان شفاف در مورد اداره امور مملکت و حکمرانی به مردم توضیح دهند و در مقابل خواسته?ها و مطالبات مردم پاسخ?گو باشند. نمی?شود دموکراسی را فقط با انتخابات معنا کرد. البته یکی از قدم?های اساسی در اجرای دموکراسی یا مردم?سالاری برگزاری انتخابات آزاد و شفاف است. اینکه بعد از انتخابات، کاندیداها چگونه رفتار می?کنند، بسیار مهم است. مردم عموما در هنگام انتخابات مهم، دچار سردرگمی می?شوند و با این سؤال اساسی مواجه هستند که آیا در انتخابات شرکت بکنیم یا نه؟ گرچه میزان شفافیت در کنش?های انتخاباتی در پاسخ?گویی به مردم تا حدودی پایین است، اما بگذارید به کنش سیاست?ورزی حسن روحانی در چهار سال اخیر بپردازیم شاید بتوانیم کمی از این وضعیت خارج شویم. برای این کار، بر مبنای قواعد علمی فرضیه?ای مطرح می?کنم. این فرضیه بر مبنای استدلال?های مخالفان و منتقدان دولت روحانی است و عبارت است از اینکه: «کنش و راهبردهای سیاست?ورزی دولت روحانی ضعیف بود و بهتر است به او رأی ندهیم، اما اجازه بدهید شواهد و استدلال?های مرتبط با این فرضیه را تحلیل کنیم: 

اولین استدلالی که موافقان این فرضیه مطرح می?کنند این است که رشد اقتصادی و فضای کسب?وکار رونق نداشته است، بنابراین باید گزینه بهتری را انتخاب کرد. آیا این استدلال درست است یا مبتنی?بر منطق نیست؟ و سؤال مهم?تر، آیا اصولا گزینه مناسب?تری در میان کاندیداهای فعلی برای توسعه اقتصادی کشور وجود دارد؟ در پاسخ به قسمت اول این استدلال، معتقدم که در فضای موجود سیاسی و اقتصادی کشور و خصوصا با توجه به وضعیت نابسامان اقتصاد کشور و گسیختگی نظام اقتصادی و مدیریتی کشور (مثلا انحلال سازمان برنامه?وبودجه) در دولت قبلی، هیچ دولتی نمی?توانست معجزه و همه مشکلات کشور را حل کند. آن چیزی که مشخص بود، دولت روحانی راهبردهای مناسب برای کنترل تورم و ساماندهی اقتصاد کشور داشت و تا اندازه?ای در این راه موفق بود، اما جانب انصاف حکم می?کند که بپذیریم در چهار سال، معجزه و تغییر همه?جانبه ممکن نیست. از خودمان سؤال کنیم، آیا واقعا فقط دولت روحانی و اساسا فقط دولت، مسئول نابسامانی فعلی اقتصادی است؟ در کنار دولت، چه نهادها و سازوکارهای دیگری در امور مملکت دخالت می?کنند؟ نقش آنها چیست؟ آیا دستگاه?های دیگر، زمینه و فضای مناسب را برای اجرایي سیاست?های دولت فراهم کردند؟ البته باید اشاره کنیم که سیاست?ها و راهبردهای اجرایی دولت خالی از مشکل نبوده است. قصد حمایت کورکورانه از دولت روحانی را ندارم، اما باید بپذیریم که دولت حسن روحانی در فضای سیاسی- اقتصادی خلأ گونه مدیریت نکرده است، بلکه در فضایی مدیریت کرده است که بحران?ها و چالش?های اساسی در کشور بوده است و این چالش?ها ادامه دارد. تحریم?های فلج?کننده، یکی از این بحران?ها بود که هنوز هم ادامه دارد. افت قیمت نفت به?عنوان منبع اساسی درآمد کشور از صد دلار در دولت قبلی به حدود ٤٠ دلار، بحران دیگری بوده است. یادمان نرود که رئیس دولت اصلاحات گفته بود که در دولت او، هر ٩ روز یک بحران در مسیر برنامه?های توسعه سیاسی و فرهنگی او ایجاد شده بود. ما که نمی?دانیم در دولت روحانی نسبت این بحران?ها چقدر بوده است. باور کنید، ساختار و فضای سیاسی در کشور به?گونه?ای است که برای موفقیت در اجرای سیاست?های اقتصادی و سیاسی، همراهی و حمایت همه قوا و نهادهای صاحب قدرت لازم و حیاتی است. البته نقد و ارائه راهکار برای اصلاح سیاست?های دولت هم عین ثواب است. باید بپذیریم که در ایران، دولت?هایی که با شعارهای اصلاح?طلبی وارد میدان سیاست می?شوند همیشه مشکلات و بحران?های بیشتری را از فضای سیاسی کشور متحمل شده?اند. با این تفاسیر، شما خودتان را جای دولت بگذارید، آیا می?توانید در چهار سال کشور را به توسعه همه?جانبه و استانداردهای زندگی در کشورهایی مانند سوئد و دانمارک برسانید؟ اگر دولت روحانی را نقد و تحلیل می?کنید، لطفا این فرض را نکنید که دولت در خلأ سیاسی کار کرده است، بلکه این را بپذیرید که در فضایی کار کرده است که بسیار پیچیده و دشوار است و شامل بحران?هایی است که هم عقبه تاریخی و اجتماعی دارد و هم ریشه در وضعیت فعلی کشور. رقبای جدی آقای روحانی در دولت قبلی و در این انتخابات از طیف اصولگرایان بودند و هستند. آیا شما می?توانید حدس بزنید یا ضمانتی بدهید که افراد منتسب به این طیف سیاسی، راهبردهای بهتری برای اداره کشور دارند. 

مگر آقای احمدی?نژاد حمایت همه?جانبه این طیف سیاسی را پشت?سر خود نداشت؟ حاصل مدیریت او در این کشور چه بوده است؟ چرا دولت آقای احمدی?نژاد در هشت?سالی که با بیشترین درآمد نفت، کشور را به اوج نابسامانی اقتصادی و مدیریتی رساندند، از سوی اصولگرایان نقد جدی نشد؟ آیا گفتن این ادعا که آن زمان برای مدیریت کشور صلاحیت داشت و الان صلاحیتشان احراز نمی?شود، قابل?قبول است؟ چه اتفاقی افتاده است؟ او با تمام توان به بنیادهای اقتصادی این کشور تاخت و حاصلش این شد که با ٧٠٠? میلیارد دلار درآمد نفتی، چیزی عاید مملکت نشد و اقتصاد کشور به ضعیف?ترین وضعیت خود رسید و پول نفت هرگز سر سفره?های مردم نرفت، ما نمی?توانیم خودمان را گول بزنیم. راهبردها و اصول مملکت?داری اصولگرایان در کشور ما مختصات سیاسی و اجتماعی مشخص دارد و بر کسی هم پنهان نیست. این مختصات را شما در طول این سالیان، در زمینه?های سیاست خارجی و روابط بین?الملل و توسعه سیاسی، فرهنگی و اقتصادی تحلیل کنید. من مخالف اصولگرایی در زندگی مردم نیستم، اما اگر اصولگرایی وسیله?ای برای به?انزواکشیدن کشور و دخالت در زندگی مردم باشد، نمی?تواند راهگشا باشد. چه?کسی است که منش و روش افراد دلسوزی مانند علی مطهری را در طول سالیان گذشته برای خدمت به مردم و نقد اقتدارگرایی مورد تقدیر قرار ندهد؛ بنابراین اگر به استدلال اول برای مخالفت و رأی?ندادن به روحانی رجوع کنیم، می?بینیم که این استدلال بازی باخت-باخت است. اول اینکه، انصاف حکم می?کند تا بپذیریم که دولت روحانی تلاش خوبی برای رشد اقتصاد و رونق کسب?وکار در کشور کرد؛ اما مشکلات اقتصادی کشور ما عمیق است و به این سادگی حل?شدنی نیست. دوم اینکه حتی اگر ضعف?هایی را در این دولت بپذیریم که قطعا وجود دارد، گزینه?های دیگری برای اینکه بتواند شق?القمر کند و اقتصاد کشور را متحول کند، در میان کاندیداهای فعلی وجود ندارد. 
 انتقاد دوم به دولت روحانی این است که این دولت صراحت لهجه برای توسعه سیاسی کشور نداشته و همه تخم?مرغ?های خود را در سبد سامان?بخشیدن به امور اقتصادی گذاشته است؛ مثلا این سؤال مطرح است که دولت برای دفاع از حقوق شهروندی و همین?طور اصلاح?طلبان که به قول آقای جهانگیری، خانه?نشین شده?اند چه ?کاری انجام داد و چه هزینه?ای پرداخت کرد؟ برای دفاع از حقوق اقلیت?ها و مشارکت آنها در قدرت چه ?کار کرد؟ اینها سؤالاتی جدی است که بر راهبردهای توسعه سیاسی دولت روحانی مطرح است. شخصا با این گروه از منتقدان موافقم و معتقدم که دولت در این زمینه شاید مطابق انتظار ظاهر نشده است، اما راه برای جبران هست. براین?اساس به?عنوان داوری منصف در این بازی پیچیده، دادن «کارت زرد» به دولت روحانی عین صواب است، اما اینکه او را با کارت قرمز رأی?ندادن از میدان خارج کنیم، عین ناصوابی است. کسانی که این استدلال را مطرح می?کنند، شجاعانه از خود سؤال کنند که آیا کاندیداهای دیگر دغدغه دفاع از حقوق شهروندی را مثل روحانی خواهند داشت؟ آیا آنها برای حقوق شهروندی اقلیت?ها برنامه?ای دارند؟ من جواب مشخصی مطرح نمی?کنم، اما شما را ارجاع می?دهم به کنش و مختصات سیاسی این آقایان تا بتوانید خود قضاوتی منصفانه داشته باشید. 
 دراین?میان، گروهی مردم را به تحریم انتخابات تشویق می?کنند. استدلال این دسته از منتقدان، این است که فرق اساسی بین روحانی و کسی مانند احمدی?نژاد یا آقایان رئیسی و قالیباف وجود ندارد. این استدلال مغلطه?آمیز است و مبتنی ?بر شواهد واقعی نیست. ما باید به?درستی و با دقت مشخص کنیم که دنبال چه نوع تفاوتی هستیم؟ آیا انتظار داریم با انتخاب روحانی کشور در همه ابعاد اقتصادی، اجتماعی و سیاسی به توسعه برسد و ما به آرمان?شهر دلخواه خود برسیم؟ روحانی یا هر اصلاح?طلب دیگری نمی?تواند کشور را با وجود این موانع به نقطه ایده?آل ما برساند و ما را به آرمان?شهر نزدیک کند. باید واقع?بین باشیم و سطح انتظارات اقتصادی و سیاسی ما مبتنی بر فضای موجود در کشور باشد. فرق بین روحانی و کسی مانند احمدی?نژاد این است که احمدی?نژاد تحریم?های سیاسی و اقتصادی را کاغذپاره می?داند و روحانی تمام انرژی خود و دستگاه دیپلماسی خارجی خود را صرف رفع این تحریم?ها می?کند تا باری از دوش این مردم بینوا برداشته شود. بنابراین، مشارکت در انتخابات و رأی?دادن به پروسه اصلاحات، یعنی اینکه ما از مدار صفردرجه توسعه سیاسی و اقتصادی اندکی بالاتر خواهیم رفت و نه اینکه به نقطه آخر توسعه برسیم. انتخابات روزنه?ای برای حاکمیت مردم?سالاری است و نباید این روزنه را با مشارکت?نکردن خود در انتخابات، ببندیم. نوری که از این روزنه بیرون می?آید، سرنوشت ما را رقم خواهد زد. باید بپذیریم که فرصت اشتباه نداریم، ما به اندازه کافی در تاریخ اشتباه داشته?ایم. نه تحریم و نه دادن کارت قرمز رأی?ندادن به روحانی و پروسه اصلاح?طلبی، ما را به جاده خوشبختی تاریخ نخواهد رساند. از آن طرف معتقدم که مشارکت همه?جانبه در انتخابات و رأی?دادن به دولت روحانی روزنه خوبی برای حاکمیت مردم?سالاری و شفافیت در تعاملات دولت با مردم خواهد بود. انتخاب با شماست: می?توانیم هنوز در دنیای ایده?آل خودمان بمانیم و منتظر باشیم که یک قهرمان بیاید و همه مشکلات را یک?شبه حل کند. البته انتخاب دیگری هم داریم و آن این است که  شجاع باشیم و با توجه به واقعیت?های سیاسی- اقتصادی کشور، به اصلاحات عملی و ممکن قانع باشیم، به امید اینکه در چهار سال آینده قدم?های محکم?تری به طرف توسعه و نهادینه?شدن ارزش?های مردم?سالاری برداریم. بگذارید در انتها پاسخ سؤالم را صریح بیان کنم: بله من به دکتر حسن روحانی رأی خواهم داد تا کشور در مسیر عقلانیت گامی دیگر بردارد.