رعایت حقوق شهروندی در دوران کرونا

دکتر سعید معدنی 

بیش از چهارده ماه از شیوع بیماری کرونا در کشور می?گذرد اما هنوز هم شاهد عدم رعایت پروتکل?ها از سوی برخی از افراد جامعه هستیم به طوری که آمار نشان می?دهد میزان رعایت پروتکل?های بهداشتی در جامعه کمتر از ۶۰ درصد است. این در حالی است که رعایت نکردن پروتکل?های بهداشتی و نادیده گرفتن قوانینی نظیر تعطیلی برخی از مشاغل جان تک تک افراد جامعه را تهدید می?کند.

یکی از سؤالاتی که همیشه مطرح است این است که چرا مردم حقوق شهروندی را رعایت نمی?کنند یا به عبارت دیگر چرا قانون را رعایت نمی?کنند؟ این موضوع دلایل مختلفی دارد و می?توان از زوایای مختلف آن را بررسی کرد.

بخشی از آن به این دلیل است که مراعات حقوق شهروندی نیاز به زیرساخت و آموزش دارد و نسل?ها باید آنها را رعایت کنند تا به نسل?های دیگر برسد. از این ?رو احترام به قانون و حقوق شهروندی پدیده?ای نیست که یک شبه به وجود بیاید و به مراقبت و مداومت نیازمند است. در جوامع جهان سوم از جمله کشور ما در طول تاریخ همواره منافع فردی مهمتر از منافع جمعی بوده یا منافع قومی و سنت?های قبلیه?ای مهمتر از قانون بوده?اند. به همین خاطر ما این روزها هم، منافع فردی و قومی و فامیلی را بر رعایت قانون ارجحیت می?دهیم و حتی گاهی قانون را رعایت نمی?کنیم. جوامع غربی بعد از ورود به دوران مدرنیته، تقسیم کار و گسترش شهرنشینی به این نتیجه رسیده?اند که اگر می?خواهند زندگی آرامی داشته باشند باید به قانون احترام بگذارند. لذا در خانواده?ها و مدارس آموزش داده می?شود به قانون احترام بگذارند و به آن وفادار باشند. در واقع این موضوع را به مرور زمان درونی می?کنند در حالی که در کشور ما این امر بدرستی انجام نمی?شود دقیقاً به همین دلیل است که حتی در شرایط وخیم فعلی گروهی از افراد جامعه پروتکل?های بهداشتی را به درستی رعایت نمی?کنند. به فاصله گذاری اجتماعی اهمیتی نمی?دهند و میهمانی و دورهمی برگزار می?کنند و در یک کلام قوانین اعلام شده برای کاهش همه?گیری را رعایت نمی?کنند. نکته دیگر این است که بخشی از جامعه ما هنوز با فرهنگ سنت قومی زندگی می?کنند. به گونه?ای که با وجود هشدارهای مکرر مشاهده می?شود در برخی از مناطق هنگامی که یک نفر حتی به?دلیل کرونا جان خود را از دست می?دهد جمعیت زیادی در مراسم سوگواری او شرکت می?کنند چون افراد آن منطقه و آن قوم معتقدند که خانواده صاحب عزا در مراسم قبلی آنها شرکت کرده و آنها هم باید در مراسم و هم در پرداخت هزینه?های کفن و دفن مشارکت داشته باشند. در مورد عروسی هم به همین شکل است و متأسفانه گروهی از قومیت?ها به? دلیل ممنوعیت مراسم عروسی در شهر به روستا مراجعه  و مراسم خود را در روستاها برگزار می?کنند. عده زیادی هم شرکت می?کنند چون قبلاً خانواده صاحب جشن در مراسم آنها شرکت کرده و هدایایی هم داده است. این جاست که سنت قومی بر قانون و احترام به حقوق شهروندی چیره می?شود. به این ترتیب بیماری در آن منطقه و استان بیداد می?کند.بنابراین به طور کلی می?توان گفت، بحث مراعات حقوق شهروندی و مراعات پروتکل?های بهداشتی باید درونی شود و این امر نیازمند آموزش تدریجی است. یعنی از همان ابتدا باید در مدارس احترام به قانون و قانون مندی به شکل عمیق آموزش داده شود.بسیاری از جوامع هنوز به سنت?های قومی وفادار هستند که متأسفانه گاهی این سنت?ها با قانون در تقابل است و در نهایت وضعیت بد اقتصادی نیز باعث شده مردم به پروتکل?ها در دوران شیوع کرونا بی?تفاوت باشند.