سه عامل سقوط حکومت?ها در نگاه فردوسی

دکتر سعید معدنی

۲۵ اردیبهشت روز بزرگداشت حکیم ابوالقاسم فردوسی بود. 

وی یکی از متفکرانی است که تاریخ ایران باستان را از آغاز تا سقوط ساسانیان مطالعه کرده و خود نیز در قرن چهارم و پنجم هجری در طول عمر هفتاد و اندی ساله?اش  شاهد ظهور و سقوط دولت?هایی بوده است.

 فردوسی مانند بسیاری از متفکران دیدگاهی در باره سقوط شاهان، دولت ها و حکومت?ها دارد.

وی معتقد است که سه عامل موجب نابودی آن ها می ?شود: 

نخست ظلم و ستم؛ ستمی که شاهان و حاکمان بر مردمان روا می?دارند عامل اصلی و مهم سقوط از دیدگاه فردوسی است. مردمانی که توسط صاحبان زور سرکوب و زندانی و شکنجه  و تحقیر و کشته می?شوند.

دوم: حذف نخبگان و اهل فکر، و به کارگیری بی?مایه?گان و بی?خردان در مسند امور و مدیریت جامعه.

سوم ، ثروت اندوزی، و سیری?ناپذیری از داشتن دارایی که فساد مالی از سوی حکومتگران را به همراه دارد. با فزون?خواهی خداوندان زور و تزویر جامعه فقیرتر و حقیرتر می?شود. 

سراینده شاهنامه در باره این سه عامل چنین می?گوید؛

سرِ تخت شاهان بپیچد سه کار:

نخسین ز بیدادگر شهریار

دگر آن که بی? سود را برکشد

ز مرد هنرمند سر درکشد

سوم آن که با گنج خویشی کند

بکوشد به دینار بیشی کند

 بدین ترتیب سه عامل: 

ستمگری، سفله?پروری و فزون?خواهی،

عاملان اصلی سقوط حکومت?های ستمگر در نزد حکیم توس است.