عادت ها و باورها

عبدالخالق ماجدی: توی یکی از خیابانهای بندر بوشهر به مدت چنددهه سرعت گیری وجود داشت. ولی یک سالی هست که شهرداری اون سرعت گیر را حذف کرده است. هربار که از آن خیابان عبور می?کنم می?بینم که تمام خودروها قبل از رسیدن به جای قبلی سرعت گیر، ترمز می?گیرند و سرعت شان را کم می?کنند!

"عادت" یکی از اصل?های طبیعت بشری هست که مثل "تجربه" براساس "تکرار" و به صورت تدریجی برساخته می?شود ولی با "تجربه" تفاوت دارد ولی  شکل گیری "عادت" حتما مستلزم "تجربه" هست و جالب اینست که "عقل تجربی" از "عادت" زاده می?شود.

ژیل دلوز در کتاب "تجربه گرایی و سوبژکتیویته" جمله زیبایی دارد:"عادت" به "فهم" اجازه می دهد که براساس "تجربه" ، "استدلال" کند!

لُب مطلبی که می?خواهم دراین نوشته به آن اشاره کنم این است که آیا همه "عادت"های ما واقعی و اصیل هستند؟! ترمز گرفتن رانندگان در آن خیابان یک عادت غیرواقعی هست و آنها خیال می?کنند که آن جا هنوز سرعت گیر است. خیال می?کنند یعنی "تخیل" می?کنند و این تخیل در اثر "عادت" یک "باور" تولید می?کند. باوری که واقعی و اصیل نیست چون که فهم و استدلال؛ یعنی نتایج و تعمقات پیشاباوری، براساس جزییات واقعی یک موضوع، برساخته نشده?اند.

ترمزگرفتن در این مورد خاص، کنش یک تخیل و بالطبع یک باور غیرواقعی است. باور چه واقعی و یا چه غیرواقعی منجر به  کنش و واکنش می?شود.

اگر در محل سرعت گیری که دیگر وجود خارجی و عینی ندارد تصادفی اتفاق بیفتد تجربه تصادف با تجربه?های قبلی ترمز گرفتن که سرعت?گیر وجود داشته است تجمیع می?شود و یک تجربه کاذب شکل می?گیرد که در ترددهای بعدی، خودش داستان سرتاسر غیرواقعی و فکاهی می?شود و بازی?های ذهنی پیچیده?ای شکل می?گیرد.

ما براساس "عادت"هایمان زیست می?کنیم و متاسفانه "خودآگاهی" نداریم یعنی این که بر سوژه?های زندگی، آگاهی نداریم چون که زندگی چیزی غیراز سوژه?هایش نیست. زیست?مان را به یک اُبژه کل تبدیل کرده?ایم و از سوژه?های زندگی غافل مانده?ایم. زندگی?ای که تک تک لحظاتش بدون بازگشت است. ذهن و افکارمان برده "عادتها" شده?اند و فکر می?کنیم که اعمالمان مطیع "اراده"مان هستند. باید به سوژه?های زندگی با دقت بیشتری بنگریم تا عادتها/ تخیلات/ باورهای خود را تصحیح کنیم و به شناخت بهتری از زندگی برسیم.

  (هفته نامه نسیم جنوب – سال بیست و چهارم- شماره987)