ايران تاريخي – ايران فرهنگي  

نسیم جنوب، ابراهيم مهدي زاده  

آيا تعريفي جامع و کامل براي مفاهيم فرهنگي وجود دارد؟ يا اين گونه تعاريف قراردادي و مدام درحال تغيير است؟ تاريخ چه رابطه ? اي باجامعه   شناختي دارد؟ آيا تاريخ بخشي از جامعه شناسي ا ست يا جامعه شناسي زير مجموعه تاريخ است؟

کدام يک؟ مي ? گويند پديدارشناسي همة گفتمان ? ها را از قبيل علوم اجتماعي، سياسي، تاريخي، اقتصادي، فرهنگي و جامعه شناسي را پوشش و تبيين مي ? کند . اما ادبيات و هنر، فراتر از همه اين حوزه ? ها قرار دارد . حقايق اجتماعي، طبقاتي، نيروهاي مولد، صاحبان صنايع و توليد، افکارعمومي، نهادهاي مدني، شعوراجتماعي و استانداردهاي آن، فلکلور و ادبيات شفاهي، اوضاع رفاهي خانواده ? ها و سطح تحصيل آنها، تحولات آتي، گذشته و آينده جامع، توسط ادبيات و هنر قابل بازگوئي، بيان و پيش گوئي هست . بدون دروغ، به مثابه آينه بازتاب مي ? دهد . از اين رو به عنوان منبعي قابل اعتماد از روحيات، تفکر، خاستگاه اجتماعي، آمال و آرزوهاي پيدا و پنهان مردم، براي مطالعه، بررسي، کنکاش و تحقيق براي کارشناسان حوزه پديدارشناسي و زيرمجموعه ? هاي آنها، راه ?? گشا است . بدون دريافت گفتنمان فرهنگي – هنري - ادبي، پديدارشناسي و زير مجموعه آن، قادر به درک عميق و مهم گفتمان تاريخي – فرهنگي نخواهد بود . براي شناخت و نقد غرب نيز قبل از توجه به گفتمان غرب اقتصادي – سياسي بايد به گفتمان غرب فرهنگي توجه، بررسي، مطالعه و شناخت، تا به عمق و درک گفتمان غرب اقتصادي – سياسي راه يافت . از اين شيوه هم مي ? توان ايجاد مصونيت کرد هم اگر مفيد به فايده بود، استفاده کرد . مفهوم ايران نيز، در دو گفتمان بزرگ قابل جمع و بيان ، تحقيق وبررسي است . گفتمان اول گفتمان ايران تاريخي است و گفتمان بعد يا دوم؛ گفتمان ايران فرهنگي است . در هر دو گفتمان ايران تاريخي – ايران ف رهنگي، ما با منظومه ? اي از دال ? هاي اصلي و فرعي روبرو هستيم . اما آن چه اين دو کلان دال اصلي، يعني گفتمان ايران تاريخي و ايران فرهنگي را به هم پيوند ميدهد، قطعن وتحقيقن، کلان ِدال ِبزرگ   " زبان "   است که در عين حال دال مرکزي را نيزتشکيل مي ? دهد که مفهومي فراتر از ايران تاريخي و ايران فرهنگي دارد . هرچند اين دال بزرگ و مرکزي درايران فرهنگي نيز سهيم است . از اين رو، « زبان » ، مفهومي بسيار وسيعتر از ايران تاريخي و فراتر از مفهوم مليت، نيز بيان و تبيين مي ? کند و آن   شامل ايران بزرگ، پرشياي باختري و خراسان بزرگ، آسياي ميا نه يا مرکزي مثل تاشکند، سمرقند، بخارا و قونيه ترکيه و جغرافياي پارسي زبانان شبه قاره ? ي هند نيز شامل ميشود . تا سال 1911 ميلادي در دهلي ضرب سکه به زبان پارسي انجام مي ? گرفت . در « دانشگاه عليگر » در دهه چهل تا پنجاه شمسي دکتر سعيد نفيسي و شاعر معروف اسماعيل شاهر ودي کرسي زبان پارسي در اختيار داشتند . همين طور « دانشگاه لاهور » و « کويته » پاکستان . در کشورهاي انگليسي زبان، اشعار خيام به واسطه ترجمه عالي ادوارد فيتز جرالد در ضرب المثل ? هايشان بکار مي ? گيرند . از عجايب روزگار است که در هندوستان افرادي هستند که غزل ? هاي حافظ، س عدي، بيدل، اميرخسرو دهلوي و اقبال لاهوري را از حفظ دارند بدون آن که قادر باشند به زبان پارسي گپ و گفت کنند ...

درتعريف « زبان » گفته مي ? شود که، اگر « زبان » عبارت باشد از تمامي تجربه تاريخي – فرهنگي يک ملت، که سخني درست و قابل تشکيک نيست، « زبان » ما، شناسنامه و کارت هويت ملي ماست . پس هايدگر بي راه نگفته است که : « زبان خانه هستي است ». درحقيقت اين دال بزرگ، حافظ و پوشش دهنده و نگهدارنده انسجام و وحدت ملي، ساختاري حياتي و ناميرا به مفهوم ملت مي ? دهد . ايران فرهنگي با توجه به زايش و باز توليد ديناميک و ذاتي خود در حوزه فرهنگ، ظرفيت فوق العاده ? اي دارد که به شدت در اوضاع واحوال گوناگون، ازخود واکنش نشان دهد و خواهد داد . مضافن   در عصر انقلاب ارتباطات و حضور داعمي فردي و جمعي در فضاي مجازي و ارتباطات اينترنتي، اين گفتمانِ ايرانِ فرِهنِگي، در همه جا و همه وقت در دسترس و به يا ري ايران تاريخي خواهد آمد . ناميرائي گفتمان ايران فرهنگي است که ايران تاريخي را   تا بي ? نهايت ضمانت مي ? کند و هميشه   به کمک گفتمان ايران تاريخي آمده و خواهد آمد . ايدون چنين بادا .

(هفته نامه نسیم جنوب، سال بیست و ششم، شماره 1047)