گذري بر تاريخ بوشهر :

شاغلان ايراني در کنسولگري انگليسي ? ها در بوشهر

مجتبي محمدي ، محقق خليج فارس  

انگلستان يکي از دولت ? هاي اروپايي قدرتمند در فاصله قرن ? هاي هف دهم تا بيستم ميلادي در ايران است. در منابع تاريخي ايران هر گاه نام انگليس به ميان مي ? آيد ناخودآگاه نام خليج ? فارس و بندر بوشهر در ذهن تداعي مي شود. اگر چه در مورد حضور انگليسي ها در ايران کارهاي پژوهشي فراواني صورت پذيرفته است اما براي نگارش پژوهشي درخور و علمي که حقايق تاريخي را بدون حب و بغض بازگو کند کار چنداني صورت نگرفته است، که اين امر نيز خود مي ? تواند دلايل متعددي داشته باشد. اکثر منابع معتبر و اسناد از حضور فعال انگليسي ? ها در بوشهر بعنوان مهمترين بندر معتبر ايالت فارس در عهد قاجار نام مي ? برند، بوشهر چنان در معادلات سياسي و اقتصادي انگلستان تأثير گذار بود که بيشتر نمايندگان سياسي دولت هاي اروپايي و سياحان خارجي بوشهر را بندري انگليسي و محله بهمني بوشهر را نيز محله اي انگليسي نشين مي ? ناميدند. چرا که در محله بهمني انگليسي ها يک شهرک انگليسي تأسيس نموده ب ودند که برخوردار از امکانات زيرساختي چون پست و تلگراف هند و اروپ، پستخانه و منازل سازماني مجهز براي اتباع اين کشور بود. جداي از تنش هاي سياسي ميان انگليس و ايران از منظر اجتماعي که مسئله حضور آنان را در بوشهر بررسي نماييم متوجه تعاملات و مراودات اجتماعي ني ز ميان آنان و مردم بوشهر خواهيم بود. نمونه اين مورد استفاده از نيروهاي بومي و محلي در ادارات تحت نظارت انگليسي ? ها و نمايندگي سياسي آنان در بوشهر است. يکي از مکان ? هايي که نيروهاي بومي بوشهري در آن فعاليت مي ? کرده اند کنسولگري انگليس در بوشهر بوده است. هر دو ساختمان کنسولگري انگليسي ? ها چه در محله کوتي و چه در محله سبزآباد از نيروهاي بومي بوشهري بهره مي ? برده ? اند. افراد و شخصيت ? هاي گمنامي که در کمتر منابعي نامي از آنان برده شده است. اين موارد نشان مي ? دهد که زندگي اجتماعي مردم سواي از قيل و قال ? هاي سياسي و از منظ ر و نگاه تاريخ به حرکت معمول خود در بستر زمان ادامه مي ? داده است. در واقع همان نگاه از پايين به تاريخ در اينجا خود را نشان مي ? دهد. طيف ? هاي گوناگون و مشاغل مختلف که مورد نياز کنسولگري بوده است در اين نهاد ديپلماتيک مشغول به کار بوده ? اند. عمده اين مشاغل عبارت بودند از: کارمند، پيشخدمت، خدمت ? گذار، سرايدار، رفتگر، باغبان، راننده کالسکه و اتومبيل، ناخداي قايق، راننده قايق، ملوان و آشپز. اين موارد نمونه ? هاي فراواني هستند که حکايت از حضور و فعاليت ايرانيان و بوشهري ? ها در کنسولياري انگليسي ? ها در اين بندر   مي ? کند. سن د زير گوياي اين امر و برگي از تاريخ بوشهر در دوران قاجار و دوران پهلوي اول به شمار مي ? رود.

(هفته نامه نسیم جنوب، سال بیست و ششم، شماره 1058)