روز بوشهر گرامي ? باد  

بوشهر؛ بندري تجاري با فرهنگ و موسيقي غني و رازهاي بسيار  

دکتر عبدالرحيم مهرور

بوشهر بندري تجاري، تاريخي، فرهنگي با هزاران راز و رمز   نهفته در سينه و چهره، داراي معماري فاخر و کهن، موسيقي محلي غني و زنده، با مردماني اصيل و مهمان نواز، ا ز کوچه پس کوچه ? هاي سنگ فرش، گلي، نمناک، سبخ زار و تنگ و باريکي که از يک طرفش بادهاي موسمي با نسيمي خنک و در مواردي همراه با گرمي و شرجي ? هايي که در بازار ماهي قديمش با يزله ? هاي هواداران شاهين و ايرانجوان همراه با هياهوي ورود ماهي و ميگوي تازه ? اي که از خور د ي سيفو و جزيره شيف آغاز شده و آن سوترش ماهيگيران محلي با جالبوتي(بلم) ديده مي ? شوند که در جزيره ? هاي عباسک و شيخ زنگي براي صيد ماهي به روش سکار و کاروف بدنبال رزق و روزي هستند و در گوشه ? اي ديگر دي (مادر) زاغو مضطرب در انتظار فرزند دلبندي هست که از ديشب با قا يق   پارويي (ماشوهه) دل به دريا زده و   آن ? سوتر از ساحل احمدو و حمزو مويني (ماهي فروش) منتظر خريد ماهي از تشاله ? اي(کشتي چوبي کوچک) که تازه به اسکله رسيده تا ماهي را به صورت خرده فروشي بدست اهالي محلات دورتر سنگي، شکري و هلالي برسانند.

اندک اندک با پر شدن آب دريا (مد) لنج ? ها و بوم ? ها راگي (رهايي از خشکي به دريا) مي ? شوند و پهلو گرفتن کشتي ژرمني با خني (انبار) پر از پنبه براي کارخانه نساجي بوشهر(اعتماديه) که ورود خود را با فيدوس(بوق) زنان اعلام مي ? دارد و آن ? طرفتر چند تا ناکو و بوم (کشتي ? هاي بزرگ چوبي) با محموله ? هاي چوب و چندل و درب ? هاي هلالي و ادويه ? جات که حکايت از آمدن سفري دور از مليوار، زنگوار و سومالي مي ? دهند که نشانه ? اي از کار و رونق ? بندري تجاري بوده اما اکنون به کما رفته، بندري که زماني نه چندان دور جاشوهايش (ملوانان) نگله، نگله (بسته بسته) به دوش بر روي ا رابه ? هاي چهار چرخ مملو از پارچه ويل با خواندن آهنگ:

جومه ? ي ويل چافي چقدر قشنگه

سر خيابون بندر چقدر قشنگه

و اجناسي که امروز به ته لنجي معروف است مي ? گذاشتند روي اين ارابه ? ها تا به مغازه ? هاي شهر   و گاراژهاي اتوميهن،   تي بي تي، اتو کازرون و ايران پيما براي ار سال به خارج از استان تحويل دهند.

و دروازه (ورودي شهر) مملو از چهارپاياني که صبحگاهان آذوقه ? هاي روزمره را به اين بندر کهن مي ? رساندند.

?? و اما موسيقي محلي بوشهر زبان گوياي گذشته، حال و آينده ماست زبان گويايي که نشأت گرفته از فرهنگي پويا از مهمانوازي و دوستي همراه با عطوفت و مهرباني ? هاست.

موسيقي که يک بعدش شادي و بعد ديگرش غمگينانه، غمي به وسعت دريايي از جدايي ? هايي دور از وطن:

اي يار اي يار / يارحالا نرو

اي نازنين يار /يار تنها نرو /اي نازنين يار

غمي که همراه با لالايي، شروه و ني ? مه خواني ? هايي است با سوز و گدا ز و ظلمي که توسط اجنبي بر جامعه کارگري و موزيري (کارگران روز مزد کشتي) مستولي شده:

هله يو، هل يوسا / اجنبي خونت خراب

نمي ? کنيم کار غراب (کشتي)/ غراب غراب ژرمنه

سرتاسرش همه خنه (انبار کشتي) / هله يو، هل يوسا

موسيقي بوشهر يادگاري از امواج دريايي بي ? پي است که گاهي با آرامش و گاهي با خشم بوده، گاهي با غم و گاهي با شادي، گاهي با آواها و گاهي با نواها، گاهي با پردازش نور و گاهي با رقص باد در دالون ? ها و شناشيرها... در هم آميخته ? اند تا فرهنگي برخاسته از تلاش و کوشش و حرکت بسوي پيشرفت و ماندگاري هم براي خود و هم براي رهگذراني که عاشق فرهنگ و معماري جنوبند به ارمغان مي آورد.

موسيقي بوشهر مجموعه ? اي از يزله، لالايي، ني ? مه، شروه، خيام خواني و سنج و دمامي است که نظم و ريتم آن را در سينه زني بايد جستجو کرد. زيرا که هر کدام از اين واژه ها خاطراتي جذاب و هيجاني از گذشتگان ? بر ايمان به ميراث گذاشته است.

موسيقي بوشهر برگرفته از اشعار فايز، مفتون و خيامي است که در کنارش ناخدا عباس ? ها، نجاتي ? ها، شريفيان ? ها و بخشوها، زاده و گسترده شده ? اند و آينه زيبايي از رخ و نيم رخ مردان و زنان ساحل نشيني را باز گو مي ? کند که با لنگوته و مينارشان ( مقنعه) قلب ? هاي بزرگي را   از معرفت اسکراب يا صيقل مي ? دهند.

و در يک نگاه موسيقي محلي بوشهر همان هويت و صداي رساي مردم جنوبي بوده که فريادرسي ندارند بجز فريادي خنجري، که از حنجره ? هاي خود مي ? آفرينند.

هجدهم اسفند روز بوشهر گرامي باد.

يزله (يک نوع شادي دورهمي هم راه باپايکوبي)

خور(عميق ? ترين قسمت دريا در ساحل)

لنگوته (لنگي شبيه دامن که مردان مي ? پوشند).

(هفته نامه نسیم جنوب، سال بیست و ششم، شماره 1076)