گردشگران دره ساساني «تنگ جيز» دشت خشت کازرون

دکتر محمود د هقاني

با سرازير شدن گردشگران به «تنگ جيز» جاي خوشگذراني شاهزاده ? هاي ساساني در دشت خشت کازرون   استان پارس، جا دارد ميراث فرهنگي، شهرداري کُنارتخته و شهرداري خشت نکته هايي را يادآور شوند و در رسانه ها بازتاب دهند تا اين برجا مانده ? هاي نياکاني آسيب نبينند. اک نون که با فرارسيدن بهار و نوروز گفتگو از گردشگري است   بايد گفت مردم ايران از دير باز مردمي شادي طلب و خوشگذران بوده اند. حتا يورش تاتار، اسکندر، اعراب و مغول نيز نتوانست فرهنگ گردشگري و خوشگذراني را از ملت ايران بگيرد. اگر فانوس روشنگري را به روزگار هخامنش ي بتابيم، در خواهيم يافت که پيشينه شادي در فرهنگ ريشه ? دار است. از ديرباز تا به امروز مردم سراسر ايران به گردشگري که خميرمايه تندرستي و شادي است دلبستگي ژرف دارند.

تجربه نشان داده موسم دل انگيز نوروز که با عوامل طبيعت هماهنگ است و بر اساس يک دورِ کامل گردش زمين به دور خورشيد که چهار فصل و دوازده ماه سال را در بر مي گيرد و بر روي هم 365 روز و 5 ساعت و 48 دقيقه و 46 ثانيه است اين جشن آن ? چنان زيبا سر مي رسد که گردشگري در خون رگ ? هاي شهروند ايراني از روزگار هخامنشي تا به امروز جاري مي شود. در دو هفته تعطيلات جشن نوروز دشت ? ها، کوه و دره ? ها سرشار از گردشگران سراسر کشور است.

در روزگار پيش از انقلاب بهمن کسي براي گردشگري به دشت پرملال خشت کازرون نمي رفت. اما پس از انقلاب و نياز بي ? چون و چرا به صنعت گردشگري مسافران نوروزي استان ? هاي شمالي کشور به هنگام سفر به بوشهر و ش هرهاي ديگر شاخاب پارس شيفته ي ليموزار و نخلستان ? هاي پر پشت و سرسبز سر به فلک کشيده ? ي دشت خشت و مردم خونگرم با فرهنگ آن شدند و اين دشت جان گرفت.

به تازگي خانم ليلا اوتادي هنرپيشه تئاتر، تلويزيون و سينماي ايران مستندي کوتاه ساخت و شبکه دو سيما آن را پخش کرد که بسيار زيبا و هنرمندانه بود. اين هنرمند سرشناس در مستند «کُنارتخته و خشت»، نخلستان ? هاي دشت خشت را هنرمندانه نشان داد و از پيشينه ? ي ايل ? هاي دشت گفت و با نماي هوايي، ژرفناي زيباي   اين بخش ناشناخته ي جنوب شيراز   مرکز استان پارس را به نمايش گذاشت.

ديري نپايي د در رسانه هاي تصويري نيز فيلمي از ساخته ? هاي هنرمند بومي کورش زارعي، درباره سفر گروه گردشگران سيمرغ شيراز به «تنگ جيز» و «باران زني شاه نشين» شاهزاده ? هاي ساساني   دشت خشت کازرون پخش شد که بسيار زيبا بود. جا دارد به برگزارکنندگان اين برنامه، کوهنوردان و گردش گران از زن و مرد که با اتوبوسي زيبا به دشت خشت کازرون براي ديدار از «تنگ جيز» آمدند سپاسگزاري کنيم.

  آثار برجا مانده در «تنگ جيز» دشت خشت کازرون يادگار روزگار ساساني است. آب چشمه ? از فراز کوه با جويبار ? هاي کوچک رو به سوي درّه ? سرازير مي ? باشد. در تو رفتگي ش يب کوه، با رويش آويشن، پرِ سياوشان و خزه ? ها جويبارهاي کوچک چشمه جريان دارد. سنگ و خاک و خزه با يک در هم آميختگي طبيعي قنديل بسته است. پيرامون قنديل ? هاي خزه بسته را بادام و انجير کوهي و درختان ديگر فراگرفته و از سقف قنديل بسته که همچون مقرنس سقف عالي قاپوي اصفهان است، به گونه ? ي يک آبپاش بزرگ در تابستان و زمستان، آب فرو ? مي ? چکد. براي آن که به باران همانند است، به آن «باران ? زني شاه ? نشين» مي ? گويند. چرا که شاهزاده ? هاي ساساني شهر بيشاپور کازرون براي گردش و خوشگذراني به «تنگ جيز» دشت خشت کازرون مي رفتند. در موسم ن وروز و بهار با چهچهه ? ي   بلبل و آواز کبک و تيهو، جاي دلنشيني است.

درون درّه ? ي «تنگ جيز» يک حوض با جويبارهاي سنگي و ديوارهاي سنگچين شده نشان از کارهاي شگفت روزگار ساساني دارد. بي گمان در معماري گردشگاه خوشگذراني درّه ? ي «تنگ جيز»، معماران شهرسازي بيشاپور همر اه با مهندسان و معماران اسير رومي دست داشته ? اند. بر فراز اين کوه يک دژ نيز که بومي ها به آن قلعه مي ? گويند، با سنگ و ساروج بالا رفته است که آثار آن تا به امروز برجا مانده و بر فراز کوه، درست رو به روي باغ ? هاي نخل و ليموي دهستان بُورِکي قرار دارد. اين دژ اند کي يادآور دژ الموت قزوين بوده که براي ورود به آن تنها يک راه دشوار گذر داشته است. در آغاز ورود به «تنگ جيز» آقاي محمود گودرزي فرهيخته بومي دشت خشت همراه با عزيزان سر دسته کوهنوردان و بلدچين کاروان در گروه براي گردشگران به نکته ? هاي آموزنده ? اي در هواي پليمه بهمن ماه اشاره   و از مردم خونگرم دشت خشت سپاسگزاري کردند. پس از آن خانمي فرهيخته از گروه کوهنوردان و طبيعت ? گردان در راستاي    گردشگر مي ? بايست تلاش کند به طبيعت آسيب وارد نشود نشان داد گردشگران و کوهنوردان با فرهنگ، دلواپس طبيعت و محيط زيست هستند. اين خانم گ فتند هر چيزي را که همراه خود به طبيعت آورديد پس از گردش با خود آن را ببريد. نه چيزي جا بگذاريد و نه چيزي از طبيعت با خود ببريد تا به طبيعت زيبا آسيب نرسد.

جا دارد همه ? ي آموزگاران، روزنامه نگاران، خبرنگار، شاعر، نويسنده و به ويژه شهردار کنارتخته مهندس عبدال رزاق دهقاني و همچنين شهردار خشت احمد رضا باقري به همراه سيدعلي هاشمي خبرنگار خوب و پرتلاش شهر خشت به گردشگران و ساکنان دشت خشت گوشزد نمايند تا نوجوانان از نوشتن يادبودي بر سنگ ? هاي دره خودداري کنند.

اين کار را مسئولان آموزش و پرورش نيز در دبستان ها و دبيرست ان ها مي ? توانند به دانش ? آموزان بياموزند. همچنين يادآور شوند تا گردشگران از چادر زدن بر آثار بر جا مانده باستاني و همچنين نشستن بر ديوار و جويبارهاي باز مانده از روزگار ساساني پرهيز نمايند.

از سويي ميراث فرهنگي نيز تابلو شناسنامه پيشينه آثار که زنگار بسته و نوشته ها خوانا نيست را نوآباد کند. پيشاپيش نوروز اين جشن پر شور جمشيدي بر همگان فرخنده باد.

(هفته نامه نسیم جنوب، سال بیست و ششم، شماره 1076)