استاد عبدالحسين کنين، مولف و پژوهشگر خليج فارس در مصاحبه با نسيم جنوب:  

خليج فارس، جزئي از هويت تاريخي ايران، منبع برکت، ثروت، قد رت و زيبايي

- به طور کلي اهميت تاريخي خليج فارس براي ايران چه بوده است؟  

- خليج فارس براي ايران همين قدر اهميت دارد که بقيه خاک ايران، زيرا خليج فارس گوشه ? اي از هويت تاريخي ايران است و اين اسم عجين شده با نام و تاريخ ايران. مگر مي شود تاريخ يک مملکت بدون تو جه به تماميت ارضي آن بررسي کرد، آن هم خليج فارسي که سواحل شمالي آن (يعني کرانه ? هاي ايران) و حتي بعضي نقاط سواحل جنوبي که پر است از آثار باقي مانده از تمدن ايراني از ايلامي تا هخامنشي و ساساني است.  

- چه شواهد تاريخي و جغرافيايي نام خليج ? فارس را تاييد مي ? کند ؟  

- اولا چه شواهدي وجود دارد که قديمي ? تر از تمدن ايران يا سرزمين پارس در طول سواحل شمالي و جنوبي، تمدن ديگري با اين قدمت وجود داشته باشد؟ اگر قرار باشد ايران يا سرزمين پارس قديمي ? ترين تمدن در سواحل اين دريا باشد آيا منطقي است که اين دريا نام ديگري غير از پ ارس داشته باشد.  

با اين وجود اسناد بي ? شماري از يوناني، رومي و حتي عربي در تاييد نام خليج فارس موجود است که به برخي از آن ها اشاره کوتاهي مي شود.  

الف: پيش از آن که آريايي ? هاي ايراني بر فلات ايران تسلط پيدا کنند، آسوريان (آشوريان) اين دريا را در کتيبه هاي خود به نام (نامرتو) که به معني رود تلخ ياد کرده اند (اين کهنه ترين نامي است که در خليج ? فارس بر جاي مانده است.

ب: در کتيبه ? اي که از داريوش بزرگ در تنگه سوئز يافته ? اند عبارت (درايه تيه هچا پارسا آئي تي) يعني دريايي که از پارس مي رود يا سر مي گيرد. (منظور درياي پارس يا همان خليج فارس است.

ج: هرودت مورخ يوناني متوفي 425 قبل از ميلاد از درياي احمر تا اقيانوس هند را اريتره (که به معناي درياي سرخ است) نام مي برد و اين نام شامل اقيانوس هند، عمان و خليج فارس مي باشد.

د: مورخ يوناني فلاديوس آريانوس در سده ? ي دوم ميلادي د ر کتاب معروف خود (آنابازيس) و سفرنامه جنگي اسکندر ضمن شرح بحرپيمايي نه آرخوس (نئاروک) که به امر اسکندر ماموريت يافته بود از رود سند به درياي عمان و خليج فارس بگذرد و به مصب فرات داخل شود. نام اين خليج «پرسيکون کادي تاس يا پرسي گاتي تاس» که ترجمه آن درياي پ ارس يا خليج فارس است.

ح: استرابن، جغرافيدان نام يوناني که در نيمه آخر قرن و نيمه اول يک بعد از ميلاد مي زيسته مکرر همين نام را در جغرافياي خود در مورد خليج فارس به کاربرده است. مخصوصاً مي نويسد که عرب ? ها بين خليج عرب (بحر احمر) و خليج پارس جاي دادند.

د: کل وديوس تپوله ما اوس (بطلميوس) که به عنوان پدر جغرافيا معروف است، در قرن دوم بعد از ميلاد مي زيسته در کتاب بزرگي که در علم جغرافيا به زبان لاتين نوشته اين دريا را «پرسيکوس سينوس» که معمولا در کتاب ? هاي لاتين به «سينوس پرسيکوس» يا «ماره پرسيکوم» يعني درياي پار س که امروزه به صورت Persian Gulf     در تمام نقشه ها و کتاب ها نوشته مي شود.

ه: کوين توس کورسيوس رونوس، مورخ رومي که در قرن اول ميلادي در تاريخ اسکندر اين خليج را به لاتين «اکواروم پرسيکو» به معني ديگر پارس خوانده است و تعداد قابل توجه ديگر ...

- جغرافي ? دانان عرب هم به کتاب ? هاي قديم، از خليج فارس ياد کرده ? اند؟

- برخي از جغرافيدانان مسلمان و عرب در قرون اوليه هجري در کتاب هاي خود اين خليج را خليج فارس يا خليج الفارس يا بحر فارس مي نامند.

1-ابوبکر احمد بن محمد بن اسحاق ابراهيم الهمداني معروف به ابن الفقيه، در کت اب (البلدان 279 هجري قمري .

2-ابوالقاسم عبدالله بن عبدالله بن احمد بن خرداد به متوفي در 300 هجري در کتاب معروف خود «المسالک و الممالک»

3-بزرگ بن شهريار الناخذاه هرمزي«ناوخداي رامهرمزي» سال 342 هجري قمري در کتاب و من عجائب امر بجر فارس و ...

4-ابو اسحاق ابر اهيم بن محمد الفارسي الاصطخري در کتاب «مسالک الممالک)346 هجري قمري

5-مورخ مشهور ابوالحسن علي بن الحسين بن علي مسعودي متوفي 346 هجري قمري در کتاب مروج الذهب و معادن الجوهر، خليج فارس و بحر فارس ذکر شده است.

6-ابوريحان محمد بن احمد البيروني الخوارزمي متوفي د ر 440 هجري قمري درکتاب « التَّفهيم لِأَوائلِ صناعة التَّنجيم » که آن را به فارس تاليف کرده نام اين خليج را درياي پارس يا خليج پارس آورده است.

7-در کتاب حدودالعالم من المشرق اي المغروب که در سال 372 هجري نوشته شده و نويسنده آن هم معلوم نيست درياي احمر را خل يج عربي مي ? داند.

8-ابن المطهر المقدسي در 255 هجري قمري در کتاب خود به نام «البدو التاريخ» در کتاب خود مي ? نويسد رودهاي که به خليج فارس مي ريزد.

9- ابوالقاسم محمد بن حوقل بغدادي در سده چهارم، از خليج فارس نام مي برد، در کتاب «صوره ? الارض»

10-ياقوت حموي «شهاب الدين ابوعبدالله ياقوت بن عبدالله حموي جغرافي دان و تاريخ نويس سده ششم و هفتم از خليج فارس نام مي برد.

11-ابوعبدالله   محمد بن عبدالله بن محمد ابراهيم لواتي طنجي معروف به ابن بطوطه متولد 702 هجري قمري در مراکش معروف ترين جهانگرد مسلمان و عرب بارها در سفرنام ه خود از خليج ? فارس يا بحر فارس نام مي برد.

12-ابو عبدالله محمد بن عبدالله بن ادريسي متولد 1100 اسپانيا و فوت 1165 در پالرموي ايتاليا مشهورترين جغرافي ? دان عرب و مسلمان در اسپانيا   در نقشه خود خليج فارس را به نام بحرالفارس نام مي برد. و صدها نفر ديگر.

13-در سالهاي اخير نقشه هاي بسياري چاپ شده که يکي از زيباترين و معتبرترين آن ها به نام

World oceans floor نقشه کف اقيانوس هاي جهان چاپ واشنگتن در امريکا 1981 م و نقشه دريانوردي «ونکوور کانادا» چاپ 2007 م که Persian Gulf در آن ها به وضوح ديده مي شود.

-حفظ نام خلي ج فارس و پرهيز از نام ديگر، چه اهميتي دارد؟

-اولا در دهه هفتاد ميلادي اسناد معتبري توسط دولت ايران به صورت اطلس خليج فارس به سازمان ملل متحد ارايه و بين نمايندگان کشورها توزيع شد که نام خليج فارس از قبل از ميلاد در آن مشخص بود و اين نام به صورت رسمي در ساز مان ملل متحد اعلام شد. از آن زمان تاکنون هيچ مقام رسمي سازمان ملل متحد عليرغم نفوذ زياد کشورهاي عربي ديده نشده که غير از نام خليج ? فارس اسم ديگر بيان کند. البته برخي مقام ? هاي دون   پايه و کشورهايي که به وسيله کمک اعراب اداره مي ? شوند، عنوان خليج به تنهايي يا يک اسم جعلي به جاي خليج فارس به کار مي برند.

ثانيا اعتقاد بنده در اين است که دانشگاه ? ها کنگره ? هاي بزرگي مانند «کنگره سيراف» که در بوشهر برگزار شد با حضور اساتيد دانشگاه ??? هاي بزرگ جهان و اساتيد کشورهاي منطقه خليج ? فارس برگزار کنند و خليج فارس در درس ? هاي دبي رستاني و دانشگاهي نقش بيشتري ايفا کند.

- بعد از دهه ها تحقيق و گشت و گذار در خليج ? فارس حس و حال شما نسبت به خليج فارس چگونه است؟

- وقتي به پهنه نيلگون خليج فارس و غروب رويايي ? اش نگاه مي ? کنم احساس غرور مي ? کنم، وقتي به حرکت کشتي ? ها و لنج ها مي ? نگرم احساس امي د، وقتي مي ? بينم که ميليون ? ها نفر از هم وطنان ? مان از راه ? هاي بسيار دور براي بازديد به سواحل جنوب مي ?? آيند و با نگاه به آن احساس آرامش مي ? کنند، آدم احساس مي ? کند که خداوند چه نعمت بزرگي به ما داده که بعضاً قدر آن را نمي ? دانيم.

بنده به عنوان کسي که در چهل، پنج اه متري اين دريا به دنيا آمدم و طول و عرض اين دريا را پيموده ? ام و در حد بضاعتم مطالبي نوشته ? ام، معتقدم که قدرت اقتصادي و سياسي هر ملتي به حضور قدرتمندانه در درياهاي پيراموني آن بستگي دارد. زيرا اين دريا علاوه بر اين که جزئي از هويت تاريخي ماست منبع برکت، ث روت، قدرت و زيبايي است.

- سخن پاياني.

- بنده معتقدم که بايد مسئله خليج فارس در مدارس و دانشگاه بيشتر از اين مورد بررسي قرار گيرد. کشورهاي عربي با ثروت فراوان خود بيکار ننشسته ? اند. ما به تعامل با کشورهاي جهان و دانشمندان و مورخان منصف بايد بيشتر کار کنيم از طرفي موضع ? گيري ما با کشورهاي حاشيه خليج ? فارس منطقي و نه از روي احساس   باشد. با مبادلات بازرگاني و جذب توريست (مخصوصا از منطقه خليج فارس) اهميت زيادي دارد.

از وجود دانشمندان و ايرانيان تحصيل کرده در داخل و خارج از کشور، در رابطه با پژوهش ? ها و تحقيقات آن ه ا در اين زمينه بيشتر ارزش قايل شويم. اين مطلب را داشته باشيم که کشورهاي عرب خليج فارس، سالهاست مشغول هويت ? سازي و تحريف تاريخ هستند.

(هفته نامه نسیم جنوب، سال بیست و هفتم، شماره 1080)