تفاوت تلاش و زور زدن

حسين زيرراهي-مدرس مهارت‌هاي توسعه فردي

براي اغلب ما پيش آمده است يا از اطرافيان شنيده‌ايم که هرچه در زمينه‌اي تلاش مي‌کنيم نتيجه ملموسي بدست نمي‌آوريم يا از حد خاصي بالاتر نمي‌رويم. ممكن است آن‌را با شانس و اقبال يا طلسم و جادو يا غير ممكن بودن آن كار ربط دهيم ولي در همه اين موارد دليل علمي و اصلي عدم نتيجه‌گيري مفقود است.

فرق تلاش و زور زدن. آدم‌هاي زيادي دور و بر خود مي‌شناسيم كه فعاليتي را شروع کرده و در مدتي کوتاه چندين برابر ميزان مورد نياز تلاش کرده و چون به نتيجه نرسيده‌اند آن‌را با کلي ضرر و زيان و حتي آسيب‌هايي به سلامت و روابط، خود کنار گذاشته و سراغ زمينه ديگري رفته‌اند. کساني که فکر مي‌کنند با تلاش زياد يا همان زور زدن در کوتاه مدت مي‌توانند نتايج بزرگ بگيرند دو چيز را خوب نشناخته‌اند.

نخست اين‌که از ساز و کار مغز انسان آن‌چنان خبر ندارند. مغز ما در يادگيري دانش جديد، دروني کردن آن و تحليل اطلاعات وارده براي بدست آوردن نتايج ارزشمند تقريبا کند عمل مي‌کند و پله‌پله جلو مي‌رود. مگر اين‌که تجربيات عملي زياد همراه با تيزحسي هضم تجربه ديگران و آموزش همراه باشد که آن هم از يک حدي کمتر قابل فشرده‌سازي در تابع زمان نخواهد بود. براي همين مي‌گويند در هر کاري حداقل سه تا پنچ سال لازم است تا به درجه‌اي از تخصص برسيم. همين موضوع براي ساخت عادت‌ها هم صادق است. برخي عادت‌ها ممکن است شش ماه تا يک سال طول بکشد تا به‌صورت خودکار درآيد. ضمن اين‌كه اگر بيش از حد تحمل مغز و بدن خود از آن‌ها كار بكشيم مغز تسليم شده و بعد از مدتي دست از تلاش برمي‌دارد.

دنيا هم با تغييرات تدريجي سازگار است. تغييرات فصول، تغييرات اقليمي، تغييرات در حيات و موجودات زنده و ... همه در سيري آرام رخ مي‌دهد. بنابراين شما اگر بخواهيد مثلا صدهزار فالوور در اينستاگرام داشته باشيد، لازم است هر کدام از اين افراد حداقل ده بار شما را ديده باشند تا متقاعد شوند دکمه فالو را بزنند. يا مغازه‌اي که کار و بارش سکه است احتمالا سال‌ها طول کشيده تا در زبان مردم آن شهر افتاده است. حتي اگر با تبليغ، تخفيف و عوامل مختلف ديگر رونق گرفته باشد لازم است براي نگهداشتن آن سال‌ها خدمت‌دهي مداوم داشته باشد. همين موضوع در کار اداري هم وجود دارد. براي رسيدن به جايگاهي رفيع بايد سالها مستمر كار كرد.

خلاصه اينكه رشد در كار هم مانند رشد در زندگي فرايندي تدريجي است.

گاهي هم تلاش آگاهانه نيست. تلاش آگاهانه تلاشي است كه همواره مقداري چالش و پيچيدگي در آن وجود داشته باشد. ضمن اين‌كه در برخورد با موانع درجا نزند و با عيب يابي و اصلاح از موانع عبور كند.

زماني هم عيب كار از درون خود ما نشات مي‌گيرد. ممكن است آن زمينه كاري به عاملي نياز داشته باشد كه در ما پايين است. مثلا به مقداري قدرت ريسك‌پذيري يا برعكس محافظه‌كاري نياز دارد كه ما نداريم. اگر به اين موارد آگاهي داشته باشيم مي‌توانيم تصميم بگيريم خود را تغيير دهيم، به همان سطح راضي باشيم يا در زمينه ديگري تلاش كنيم.