نکته‌اي که با توجه به درجه تاثيرگذاري فزاينده آن در جامعه دارد، بايستي بيشتر مورد بررسي قرار گيرد، مبحث پوشش ها و يکسان‌سازي آن در گروه‌هاي عديده فرهنگي و هنري است که بي‌شک خدشه وارد شدن به آن و عدم توجه کافي از سوي افراد در جامعه ضربه‌اي جبران‌ناپذير را به مقوله فرهنگي اجتماعي وارد خواهد کرد؛ که متاسفانه امروزه ما شاهد لباس‌هايي منافات با سنت اصيل بوشهري و..
مصاحبه با الهه غريب زاده، پژوهشگر فرهنگ بومي و لباس سنتي در بوشهر:
لباس‌هاي محلي بوشهر؛ يکي از مهم‌ترين جاذبه‌هاي فرهنگي
- انگيزه شما از پژوهش درباره لباس در بوشهر چه بود؟
- در طول همه اين سال ها و با توجه به تجربيات ملي و بين المللي فرهنگي هماره با نبود منبع مشخصي از وضعيت لباس بوشهري مواجه بودم. متاسفانه در آرشيو کتب منتشر شده بوشهر تا قبل از سال 98، ما با نبود حتي يک تيتر کتاب در حوزه لباس مواجه بوديم يا لااقل من برخورد نکردم و متاسفانه با نگاهي به شيوه‌هاي قومي و عادات سنتي افراد و با نيل به فرهنگ کهن ديارمان، وجود عوامل بيروني ناشي از مدرنيته موجب کمرنگي و در اغلب موارد منسوخ گرديدن برخي آداب و رسوم شده که خوشبختانه همچنان ما شاهد ريشه‌هاي آن در کالبد جامعه چه از لحاظ تبليغات فرهنگي و چه از لحاظ ثبت و ضبط اين مهم هستيم.
بي‌شک مطالعات ميداني رکن تاثيرگذار پژوهش‌هاي اجتماعي و مردم شناسي است. نظر به از دست رفتن پيران طلايي و منسوخ شدن اين ميراث ارزشمند و جايگزين گرديدن آن با لباس‌هاي امروزي و ديگر اقوام مهاجر ساکن در اين خطه و آشناسازي نسل جوان با لباس اصيل بوشهري، به مطالعات تحقيقي و ميداني روي آوردم تا گامي را جهت پاسداشت و معرفي اين مهم برداشته باشم.
- به عنوان يک پژوهشگر، آيا کتاب را قالب مناسبي براي ميراث فرهنگي و پوششي منطقه بوشهر يافتيد؟
- نکته‌اي که با توجه به درجه تاثيرگذاري فزاينده آن در جامعه دارد، بايستي بيشتر مورد بررسي قرار گيرد، مبحث پوشش ها و يکسان‌سازي آن در گروه‌هاي عديده فرهنگي و هنري است که بي‌شک خدشه وارد شدن به آن و عدم توجه کافي از سوي افراد در جامعه ضربه‌اي جبران‌ناپذير را به مقوله فرهنگي اجتماعي وارد خواهد کرد؛ که متاسفانه امروزه ما شاهد لباس‌هايي منافات با سنت اصيل بوشهري و بصورت جايگزيني نامناسب براي ارزش‌هاي پوشاک بنيادي هستيم که به علت رنگ و لعاب آن و عدم آگاهي نسل نو يافته، مورد پذيرش اجتماعي شده و به عنوان ارزش و الگو در ساير شهرها و کشورها قلمداد گرديده است. بي شک، لباس هاي محلي اهالي استان بوشهر يکي از مهم‌ترين جاذبه‌هاي فرهنگي اين منطقه به شمار مي رود. انشاله اميدواريم که اين کتاب با بخش‌هاي تنظيم يافته متنوع مي تواند قالبي مناسب براي صيانت از ميراث فرهنگي و معنوي ديارمان باشد.
- فکر مي‌کنيد با احياي فرهنگ اصيل و ديرينه اين زادبوم، نسل امروز اين منطقه را چگونه مي‌توان با آن پيوند داد و گسست فرهنگي موجود را جبران کرد؟
- امروزه نگاهي که از سوي رسانه‌ها، سازمان ميراث فرهنگي و حتي بسياري از مردم‌شناسان و فرهنگ‌شناسان ما ترويج مي‌شود نگاه زينتي و تفريحي به سنت است. نگاهي زيبايي‌شناسانه که مبتني بر معرفي آداب عروسي و عزاي اقوام مختلف، بازي‌هاي محلي، جشن‌هاي بومي است. نگاهي که مراجعه به سنت را نوعي سرگرمي مي‌داند؛ مثل شركت در يك كارناوال يا مشاهده يك مركز خريد و در بهترين حالت مراجعه به فرهنگ و ميراث تمدني با نگاه موزه‌اي و براي کسب معلومات عمومي درباره لباس‌ها و خوراك‌هاي اقوام گوناگون. اين نگاه به سنت اگرچه بد نيست اما نوعي تصور را در پس خود ترويج مي‌کند که سنت امري تمام شده و مربوط به گذشته است که به درد زندگي امروز ما نمي‌خورد. آشنايي با لباسي که هرگز آن را نخواهيم پوشيد و خرافاتي که به آنان پوزخند خواهيم زد. اين نگاه به سنت، صرفا يك بازي احساسي و ميلي نوستالژيك به گذشته‌اي است که از دست رفته و هر طور شده بايد حفظش کرد. اما نگاه انديشه‌ورزانه به سنت، به دنبال بهره‌گيري از آن، فرهنگ و تمدن ايراني به عنوان پلي براي آينده است؛ مراجعه به سنت براي اين‌که خود را دقيق بشناسيم؛ بشناسيم که ما چگونه انسان‌هايي بوده‌ايم و براي اين‌که پيشرفت کنيم چگونه انسان‌هايي بايد باشيم؟
بنابراين کاوش و پژوهش درباره باورهاي عاميانه نه تنها از لحاظ علمي و روان‌شناسي قابل توجه است بلکه برخي از نکات تاريک فلسفي و تاريخي را نيز براي‌مان روشن مي‌سازد. برخي ديگر از گفتارهاي عاميانه، چون ترانه‌هاي کودکانه، مرز و زمان نمي‌شناسد و به اندازه‌اي با روحيه و زندگي بچه‌ها متناسب‌اند که هميشه روح و تازگي دارند و هيچ چيزي هم جانشين آن‌ها نخواهند شد.
- آيا درباره پوشاک، مي‌توانيد مثالي بزنيد؟
- به عنوان مثال، پوشاک اقوام ايراني نماد و پرچم يک قوم به شمار مي‌رود. با يک بررسي ساده در مي‌يابيم که اکثريت شهرهاي کشور و قوميت‌هاي ايراني، با لباس سنتي منحصر به فردشان در انظار عموم ، ظاهر مي‌شوند. کمتر کسي از قوم کرد، لر، ترک، بلوچ و عرب را مي‌توان يافت که با لباس قوميتي بيگانه به صحنه آيد. ولي متاسفانه ما در بوشهر علي رغم تمدني کهن و دارا بودن فرهنگ لباس پوشيدن ويژه، با چالش‌هايي مواجه مي‌شويم و به دليل مهاجرپذيري اين منطقه، در اکثر جشنواره‌هاي ملي و بين‌المللي، با لباس برگرفته از ديگر قوميت‌هاي ساکن در منطقه، ظاهر شده و به معرفي ديارمان مي‌پردازيم.
- در پژوهش خود درباره لباس بوشهر، بدنبال چه هستيد؟
اين پژوهش بنا دارد با اداي احترام و نهايت تواضع به اقوام مختلف ساکن در جاي جاي استان و حفظ شأن و منزلت ايشان، با به تصوير کشيدن علمي و ميداني لباس‌هاي اصيل مردم بوشهر، گامي را جهت فرهنگسازي اين ميراث ارزشمند بردارد و کماکان اين ادعا را به منصه ظهور رساند که بوشهر از ديرباز تاکنون داراي لباس‌هاي مطابق با انديشه، اعتقاد و بر مبناي سليقه خاص زنان و مردان منطقه و مهمتر از همه آب و هواي گرم و مرطوبش بوده است.
- براي نوشتن اين کتاب در خصوص مقوله پوشش بومي چه راهي را طي کرديد و موانع و حساسيت‌هاي راه کدام بود؟
- در حوزه پوشاک بوشهر ما با نبود منابع کافي مواجه بوديم. کتابهاي تاريخي خيلي جسته و گريخته به اين مهم پرداخته بودند. عکس‌هاي موجود در آرشيوهاي شخصي تا حدي راهگشا بود. با اين وجود بر آن شدم که از طريق نگاشتن تاريخ شفاهي و تنظيم مصاحبه‌هايي از افراد متبحر، اساتيد، پژوهشگران و صنف خياطان و پيران محلات مرکزي و ديگر مناطق حوزه مطالعاتي با طبقه‌بندي موضوعي و شناخت کافي و با ساماندهي دست نويس‌ها و خاطرات ايشان، بتوانم به نتايج مطلوبي برسم.
- از چه منابعي استفاده برديد؟
- به اکثر منابع موجود نظير سفرنامه‌هاي يوشيدا ماساهارو، انگلبرت کمپفر ،کارستون نيبور، پيترو دلاواله، ژان شاردن، برادلي برت و نزديک به 18 سفرنامه و کتابهاي تاريخي، آرشيو بنياد ايرانشناسي بوشهر، اداره اسناد و کتابخانه ملي استان بوشهر، موزه تاريخ پزشکي بوشهر، موزه مردم‌شناسي بوشهر، موزه تجارت و دريانوردي، کليه کتابهاي عکس بوشهر و مجامع علمي معتبر و پايان‌نامه‌هاي موجود در آرشيو کتابخانه اسناد رجوع کردم و علاوه بر بحث و بررسي با اساتيد اين حوزه به پاي صحبت‌هاي پيران طلايي محلات بوشهر نشستم. البته همکاري آقاي ويلم فلور ايرانشناس فرهيخته به همت اکيپ علمي موزه تاريخ پزشکي بوشهر در نقاط پاياني مسير، بسيار مثمرثمر و مويد مستندات شد.
- اين آثار در چند بخش گردآوري شد و تصاوير موجود در کتاب را چگونه به‌دست آورديد؟
-کتاب «لباس سنتي بوشهر، گنجينه‌اي در دست فراموشي» با مقدمه دکتر جعفر حميدي و تاييد هيات داوران در هشت فصل با محتواي تاريخي، فرهنگي، عکس، مصاحبه‌هاي ميداني، فرهنگ اصطلاحات و طرح اجرايي فرهنگي تنظيم شده است و در ديگر بخش‌هاي آن به نحوه لباس پوشيدن زنان و مردان با اولويت محلات شهر بوشهر پرداخته و بصورت تطبيقي نحوه پوشش در شهرستانهاي وابسته منطقه به اختصار توضيح داده شده است. همان طور که مستحضريد ما با حجم وسيعي از نظريات و فرضيات در حوزه لباس روبرو هستيم و مطالعات تطبيقي عديده‌اي را مي‌طلبيد بنابراين دامنه تحقيقي خود را فراتر از منطقه و به سطح ملي رساندم
- کتاب در چه سالي منتشر شد؟
-کتاب جامع تاريخ لباس بوشهر در سال 1401 با مقدمه دکتر جعفر حميدي و تاييد هيات داوران در 10 فصل در 530 صفحه به همت انتشارات ارشدان تهران منتشر شد.
- سخن پاياني؟
-در پايان از همراهي ارزشمند اساتيد ارجمندم: جناب آقاي دکتر سيد جعفرحميدي، جناب آقاي پرفسور ايرج نبي پور و همسر گرانقدرشان سرکار خانم دکتر کتايون وحدت و همچنين همراهي چندين ساله دکتر افسر افشار نادري نهايت تشکر را دارم.
(هفته نامه نسیم جنوب – سال بیست و هفتم – شماره 1094)
آخرین اخبار
- کمبود امکانات درماني استان بوشهر، مردم را آواره غربت کرده
- در آستانه دولت جديد، هزار آرزوي بر زمين مانده داريم
- طارمي ميخواهد دِين خود را به فوتبال بوشهر ادا کند
- دموکراسي در تصدي مسئوليت
- جوانان نگرانند که صدايشان شنيده نشود و مطالباتشان ناديده گرفته شود
- کافه موسي و علم کوتي در بوشهر
- سعيد راد هم رفت
- يافتن آن شصت درصدي که نيامدند
- چالشهاي پيش روي رئيسجمهور پزشکیان
- ضرورتهاي توسعه استان بوشهر در دولت دکتر پزشکيان
- دلنوشته اي براي حسن لاوري؛ فعال سیاسی و روزنامه نگار بوشهری
- پژوهشگر و لغتشناس برجسته جنوبي درگذشت
- ویژه انتخاب دکتر پزشکیان به عنوان رئیس جمهور ایران
- انتخاب پزشکيان؛ فرصتي براي آشتي ملي
- جايگاه معلم در جامعه خدشهدار شده است
پربیننده ترین
- ضعف مديريت استان بوشهر در جلوگيري از تخريب مدرسه دخترانه
- مسئوليت اجتماعي در صنعت نفت و گاز
- ترجمه کتاب «انقلاب صنعتي آلمان» توسط مترجم بوشهري
- خبرنگاران بوشهري، فراموششدههاي صنعت نفت و گاز
- چرا روند پيشنهاد استاندار بوشهر توسط ستاد پزشکيان، شفاف نيست؟
- کمبود امکانات درماني استان بوشهر، مردم را آواره غربت کرده
- لباس‌هاي محلي بوشهر؛ يکي از مهم‌ترين جاذبه‌هاي فرهنگي
- حکایتی از نخستین زن راننده کامیون در تاریخ ایران: بوشهر و سفر نوروزی با عمه نساء
- عالیشهر منطقه ای مناسب برای سکونت
- عکس های منتشر نشده از پشت صحنه دلیران تنگستان
- نمایش اختصاصی فیلم سینمائی ژرمانسیکا در بوشهر
- فيلسوفيِ خيّام تا فلسفه ي پزشکيِ نبي پور
- امان الله شجاعی مدیرکل دفتر جذب و حمایت از سرمایه گذاری استان بوشهر شد
- آسیابهای آبی دشتستان بوشهر
- روشنایی فانوس دریایی بوشهر، در یک عکس تاریخی