مسئوليت اجتماعي در صنعت نفت و گاز  

چالش ? ها، روندها و بهتري ن شيوه ? ها براي پايداري  

  عبدالحميد بنچاري - کارشناس ارشد روابط عمومي در حوزه نفت و گاز  

مقدمه         : حاکميت         شرکتي     و مسئوليت اجتماعي شرکتي ( CSR ) به عنوان دو عامل کليدي در تضمين پايداري سازمان ? ها، به ويژه در صنايع حساس مانند نفت و گاز، به طور فزاينده ? اي مورد توجه قر ار گرفته ? اند . حاکميت شرکتي مجموعه ? اي از اصول، مقررات و ساختارهايي است که به مديريت و کنترل سازمان ? ها پرداخته و به دنبال ايجاد شفافيت، مسئوليت ? پذيري و عدالت در روابط ميان ذي ? نفعان مختلف است . از سوي ديگر، CSR به تعهد شرکت ? ها در قبال مسئوليت ? هاي اجتماعي، زيست ? محيطي و اخلاقي خود اشاره دارد که فراتر از الزامات قانوني حرکت مي ? کند .  

در صنايع نفت و گاز، اين مفاهيم به دليل تأثيرات زيست ? محيطي گسترده و چالش ? هاي اجتماعي خاص آن از اهميت ويژه ? اي برخوردار هستند . اين نوشتار به بررسي روندهاي جاري، چالش ? هاي اساسي و بهترين شيو ه ? ها در حوزه حاکميت شرکتي و CSR   در صنعت نفت و گاز مي ? پردازد . همچنين، به فرصت ? هاي پيش ? روي شرکت ? ها براي بهبود پايداري و کاهش اثرات زيست ? محيطي و اجتماعي نيز اشاره خواهد شد .  

   

پيشينه تاريخي حاکميت شرکتي و CSR در صنعت نفت و گاز؛  

در دهه ? هاي گذشته، صنايع نفت و گ از به دليل تأثيرات گسترده زيست ? محيطي و اجتماعي خود، به ? طور قابل ملاحظه ? اي در کانون توجه قرار گرفته ? اند . با اين حال، مفهوم حاکميت شرکتي تا اوايل قرن بيستم به شکل گسترده ? اي استفاده نمي ? شد . در آن زمان، بسياري از شرکت ? ها عمدتاً به دنبال حداکثرسازي سود و کاهش ه زينه ? ها بدون توجه به پيامدهاي اجتماعي و زيست ? محيطي عمليات ? هاي خود بودند .  

يکي از اولين گام ? هاي مهم در ارتقاي CSR و حاکميت شرکتي در اين صنعت، معرفي « اصول استوا » در سال 2003 بود . اين اصول که توسط نهادهاي مالي بين ? المللي توسعه يافتند، بر ضرورت رعايت استاندارده اي زيست ? محيطي و اجتماعي در تأمين مالي پروژه ? هاي بزرگ صنعتي تأکيد داشتند . در ادامه، پيمان جهاني سازمان ملل در سال 2000 به عنوان يک چارچوب جامع براي تشويق شرکت ? ها به پذيرش مسئوليت ? هاي اجتماعي، محيطي و ضدفساد معرفي شد . اين پيمان با پذيرش گسترده توسط شرکت ? هاي بزرگ نفت و گاز، نقش مهمي در تغيير رويکرد آن ? ها به سوي پايداري داشت .  

علاوه بر اين، در دهه ? هاي اخير جنبش ? هايي مانند اهداف توسعه پايدار ( SDGs ) سازمان ملل در سال 2015 ، به شرکت ? ها اين اصل را يادآوري کردند که مسئوليت اجتماعي و حاکميت شرکتي به عنوان ابزارهاي کليد ي در تضمين آينده ? اي پايدار و متعادل تلقي مي ? شوند . در نتيجه، صنعت نفت و گاز به طور پيوسته تلاش کرده است تا با استفاده از چارچوب ? هاي نوين، تأثيرات منفي خود را کاهش دهد و در مسير پايداري حرکت کند .  

 

روندهاي فعلي در حاکميت شرکتي و CSR در صنعت نفت و گاز؛

حاکميت شرکتي در صنعت نفت و گاز تحت تأثير چندين روند مهم قرار دارد . يکي از اين روندها، افزايش اهميت اصول   ESG ( محيط ? زيست، اجتماعي و حاکميتي ) است . بسياري از شرکت ? هاي بزرگ نفتي، با ادغام ESG در استراتژي ? هاي حاکميتي خود، تلاش مي ? کنند تا به مسئوليت ? هاي زيست ? محيطي و ا جتماعي خود پاسخ دهند . شرکت ? ها همچنين به دنبال کاهش انتشار کربن، سرمايه ? گذاري در انرژي ? هاي تجديدپذير و بهبود بهره ? وري انرژي هستند .

علاوه بر اين، تحول ديجيتال در حال تغيير دادن شيوه ? هاي مديريت و حاکميت شرکتي است . استفاده از فناوري ? هاي نوين مانند هوش مصنوعي ( AI ) و اينترنت اشيا ( IoT ) به شرکت ? ها اين امکان را مي ? دهد که عملکرد زيست ? محيطي خود را بهبود بخشند، ايمني را افزايش دهند و بهره ? وري را در عمليات ? هاي روزانه به حداکثر برسانند . اين فناوري ? ها همچنين باعث افزايش شفافيت در گزارش ? دهي و بهبود فرآيندهاي تصميم ? گيري شد ه ? اند .

يکي ديگر از روندهاي برجسته، نقش سرمايه ? گذاران نهادي در ارتقاي استانداردهاي حاکميت شرکتي شامل مي ? شود . اين سرمايه ? گذاران که سهم عمده ? اي در شرکت ? هاي نفتي دارند، با رهنمود دادن به شرکت ? ها براي بهبود شفافيت و پاسخگويي در تصميم ? گيري ? ها، نقش مهمي در حرکت ش رکت ? ها به سوي پايداري ايفا مي ? کنند .

از اين رو، ابتکارات CSR نيز به عنوان بخشي از استراتژي ? هاي پايداري شرکت ? هاي نفتي، شامل سرمايه ? گذاري در پروژه ? هاي انرژي پاک و تلاش براي کاهش آلاينده ? ها است . اين ابتکارات به خوبي نشان مي ? دهند که شرکت ? هاي نفتي به تدريج به اه ميت مسئوليت اجتماعي و تأثيرات بلندمدت خود بر محيط زيست و جامعه پي برده ? اند .

 

چالش ? هاي حاکميت شرکتي و CSR در صنعت نفت و گاز؛

با وجود پيشرفت ? هاي چشمگير در حوزه حاکميت شرکتي و   CSR ، صنعت نفت و گاز همچنان با چالش ? هاي متعددي مواجه است . يکي از اين چالش ? ها، پيچي دگي ? هاي قانوني و نظارتي است . قوانين و مقررات مربوط به محيط ? زيست و اجتماعي در کشورها و مناطق مختلف به طرز چشمگيري متفاوت هستند . به همين دليل شرکت ? هاي نفتي که به طور جهاني فعاليت مي ? کنند، مجبور به سازگاري با اين چارچوب ? هاي پيچيده و گاه متناقض هستند، و اين مو ضوع مديريت آن ? ها را زمان ? بر و هزينه ? بر ساخته است .

علاوه بر اين، تضاد ميان اهداف کوتاه ? مدت سودآوري و اهداف بلندمدت پايداري، چالشي اساسي براي شرکت ? هاي نفتي محسوب مي ? شود . در حالي که سرمايه ? گذاران به دنبال بازدهي سريع و کوتاه ? مدت هستند، CSR   و ابتکارات زيست ? مح يطي اغلب نيازمند سرمايه ? گذاري ? هاي بلندمدت و هزينه ? بر هستند . اين تضاد باعث ايجاد مشکلاتي براي مديريت شرکت ? ها در جهت کاهش تعهدات زيست ? محيطي و اجتماعي مي ? شود .

يکي ديگر از چالش ? هاي اساسي، مديريت زنجيره تأمين است . در صنعت نفت و گاز، زنجيره ? هاي تأمين پيچيده ? اي و جود دارد که شامل تأمين ? کنندگان متعدد در سطوح مختلف است . تضمين اينکه اين تأمين ? کنندگان به استانداردهاي CSR و حاکميت شرکتي پايبند باشند، مي ? تواند براي شرکت ? ها چالش ? برانگيز باشد . با اين وجود، انتظارات مختلف سهامداران و ذي ? نفعان نيز چالشي براي شرکت ? هاي نفتي به شمار مي ? رود . ذي ? نفعان مختلف شامل سرمايه ? گذاران، جوامع محلي و نهادهاي غيردولتي، هرکدام انتظارات متفاوتي از شرکت ? ها دارند که مديريت اين انتظارات و ايجاد تعادل بين آن ? ها دشوار به نظر مي ? رسد .

 

بهترين شيوه ? ها و استراتژي ? ها براي حاکميت شرکتي و   CSR ؛

در مواجهه با چالش ? هاي ذکر شده، برخي از شرکت ? هاي نفت و گاز با موفقيت شيوه ? هاي نوآورانه ? اي را براي بهبود حاکميت شرکتي و CSR   به کار گرفته ? اند . يکي از اين شيوه ? ها، ايجاد هيئت ? مديره ? هاي مستقل و متنوع است . شرکت ? هاي نفتي بايد اعضاي هيئت ? مديره ? اي با تخصص ? هاي مختلف از جمله د ر زمينه ? هاي زيست ? محيطي و اجتماعي داشته باشند تا تصميم ? گيري ? هاي آگاهانه ? تري انجام دهند . مشارکت با ذي ? نفعان نيز به عنوان يکي از بهترين شيوه ? ها در مديريت CSR شناخته شده است . شرکت ? هاي موفق در حوزه CSR ، به طور فعال با جوامع محلي، نهادهاي غيردولتي و ديگر گروه ? ها ي ذي ? نفع تعامل مي ? کنند تا نيازها و دغدغه ? هاي آن ? ها را در برنامه ? هاي خود لحاظ کنند . گزارش ? دهي شفاف و استاندارد در زمينه عملکرد CSR نيز به عنوان يکي از الزامات اساسي شناخته مي ? شود .

 

فرصت ? ها و جهت ? گيري ? هاي آينده در حاکميت شرکتي و   CSR ؛

صنعت نفت و گاز در آين ده با فرصت ? هاي بسياري براي بهبود پايداري مواجه خواهد بود . انتقال به انرژي ? هاي تجديدپذير و کاهش ردپاي کربني از جمله مهم ? ترين اين فرصت ? ها است . شرکت ? هاي نفتي که در پروژه ? هاي انرژي پاک سرمايه ? گذاري کنند، نه تنها مي ? توانند اثرات زيست ? محيطي خود را کاهش دهند، بلک ه مي ? توانند در بازارهاي جديدي نيز به رقابت بپردازند .

همکاري ? هاي بين ? المللي و بين صنعتي نيز به عنوان يک فرصت مهم براي شرکت ? ها به شمار مي ? رود . شرکت ? هاي نفتي مي ? توانند با همکاري با سازمان ? هاي غيردولتي، دولت ? ها و ديگر صنايع، در توسعه راه ? حل ? هاي پايدار و کاهش اثرات زيست ? محيطي و اجتماعي نقش مهمي ايفا کنند .

علاوه بر اين، استفاده از تکنولوژي ? هاي نوين مانند هوش مصنوعي و اينترنت اشيا به شرکت ? ها کمک خواهد کرد تا عملکرد زيست ? محيطي و اجتماعي خود را بهبود بخشند و هزينه ? هاي عملياتي خود را کاهش دهند .

 

نتيجه ? گيري: حاکميت ش رکتي و مسئوليت اجتماعي شرکتي در صنعت نفت و گاز از اهميت ويژه ? اي برخوردار است . شرکت ? ها با پذيرش اصول ESG ، استفاده از تکنولوژي ? هاي نوين و سرمايه ? گذاري در پروژه ? هاي انرژي پاک، قادرند نقش مثبت و ارزنده ? اي را در کاهش اثرات زيست ? محيطي و اجتماعي ايفا کنند . با اين حال، چالش ? هايي همچون پيچيدگي ? هاي قانوني و تضاد منافع بين ذي ? نفعان، نياز به تدابير مديريتي نوآورانه و شيوه ? هاي جديد حاکميت شرکتي دارند .

با اين حال شرکت ? هاي نفتي با بهره ? گيري از فرصت ? هاي جديد و همکاري ? هاي گسترده ? تر مي ? بايست به سوي پايداري حرکت کنند و در عين حال سهم خود را در ايجاد جامعه ? اي پايدارتر افزايش دهند .

(هفته نامه نسیم جنوب – سال بیست و هفتم – شماره 1094)