گفت‌وگو با مريم پاپري مدير رصدخانه مهر بوشهر:

از افول ستاره «رصدخانه مهر» جلوگيري کنيم!

- لطفاً  خودتان را براي خوانندگان نسيم جنوب معرفي بفرماييد.

- مريم پاپري هستم، متولد ارديبهشت‌ماه سال 1378 از شهر برازجان. فارغ‌التحصيل رشته علوم تربيتي با گرايش آموزش ابتدايي از دانشگاه تربيت معلم بوشهر هستم و پس از فارغ‌التحصيلي در پژوهش‌سرا (رصدخانه مهر) آغاز به کار کردم. سابقه فعاليتم در رصدخانه به سال 1397 برمي‌گردد و از سال 1401 تاکنون مديريت رصدخانه مهر را بر عهده دارم. در حال حاضر عضو رسمي اتحاديه بين‌المللي ستاره‌شناسي(IAU) در پاريس، نماينده شبکه جهاني آموزش ستاره‌شناسي (NASE)، عضو مرکزي کارگروه روز نجوم در مدرسه (Astronomy day in school) و نماينده مرکز نجوم براي آموزش (OAE) آلمان در ايران هستم.

- مختصري از تاريخچه رصدخانه مهر را شرح دهيد.

- رصدخانه مهر از سال 1384 تأسيس شده است و تاکنون نيز به فعاليت‌هاي خود ادامه مي‌دهد. اين مرکز به عنوان پژوهش‌سراي دانش‌آموزي، زير نظر اداره آموزش و پرورش منطقه دلوار است و طي ساليان اخير دستاوردهاي چشمگيري در حوزه ملي و بين‌الملل کسب نموده است. از جمله افتخارات رصدخانه مهر مي‌توان اشاره کرد به حضور در جشنواره علم اروپا که سال 1400 در شهر گراناداي اسپانيا برگزار شد؛ همچنين حضور در مجمع عمومي سال 1401 اتحاديه بين‌المللي ستاره‌شناسي که در شهر بوسان کره جنوبي برگزار گرديد و نيز حضور در 386اُمين سمپوزيوم ستاره‌شناسي شهر آديس‌آبابا کشور اتيوپي در سال 1402.

رصدخانه مهر به علت دارا بودن نيروي متخصص و همچنين ابزارهاي پيشرفته براي نخستين‌بار بخش رصد آنلاين را به دوره‌هاي ستاره‌شناسيِ شبکه جهاني آموزش ستاره‌شناسي (NASE) در اسپانيا افزود و پس از آن نيز رصدهاي آنلاين متعدد را براي شهروندان ايران نيز برگزار نمود.

رصدخانه مهر به عنوان قطب نجوم استان بوشهر همواره در راستاي توسعه و آموزش علم نجوم به شهروندان ايراني کوشا بوده است. فعاليت‌هاي اين مرکز در قالب برگزاري شب‌هاي رصدي در سطح شهرهاي مختلف ايران و همچنين در رصدخانه، برگزاري جشنواره‌ها و کمپينگ، برگزاري کارگاه‌ها و کنفرانس‌هاي بين‌المللي، دعوت از استادان برجسته ستاره‌شناسي دنيا بوده است، از جمله دکتر رزا ماريا رز، استاد دانشگاه کاتالونيا و رئيس شبکه جهاني آموزش ستاره‌شناسي، دکتر کورينا توما، استاد دانشگاه روماني و زنده‌ياد پروفسور پائولو سرجيو برتونِز از دانشگاه سائوکارلوس برزيل و ميزباني آنان در بوشهر، شيراز، اصفهان و تهران که طي سفر خود جلسات متعددي با دانش‌آموزان، معلمان، شهروندان و همچنين وزارت آموزش و پرورش داشتند.

- طي ساليان فعاليت، استقبال مردم استان و کشور از اين رصدخانه به چه صورت بود؟

 - هميشه شاهد استقبال بي‌نظير مردم ايران از برنامه‌هاي رصدخانه بوده‌ايم. از برنامه‌هاي رصد آسمان گرفته تا نشست‌ها با مهمانان ايراني و خارجي. آن چه که طي ساليان اخير شاهد بوده‌ايم تشويق دانش‌آموزان توسط خانواده‌هايشان جهت حضور فعال در برنامه‌ها بوده است و جالب‌تر آن‌که والدين و خانواده‌ها نيز اشتياق فراوان به حضور در برنامه‌ها دارند و اين نشان‌دهنده پتانسيل بسيار خوب اين مرکز براي توسعه علم نجوم و همچنين علوم شهروندي در استان بوشهر است که خود مي‌تواند به قطب گردشگري نيز تبديل شود و ساليانه به‌ويژه در فصل زمستان و بهار ميزبان هزاران علاقه‌مند به آسمان باشد. رصدخانه مهر به واسطه گراميداشت رويدادهاي باستاني نجومي ايران چون اعتدالين که شامل جشن‌هاي نوروز و مهرگان است و همچنين انقلابين که شامل تيرگان و يلدا است، دانش‌آموزان و خانواده‌هاي بوشهري را به صورت حضوري و ساير علاقه‌مندان را به شکل آنلاين گرد هم مي‌آورد تا اين رويداد را با دانش‌آموزان و دانشجويان ژاپن، اسپانيا، روماني، بلغارستان و... جشن بگيرند.

- اين رصدخانه از چه امکانات خاص و ويژه‌اي نسبت به ديگر رصدخانه‌هاي کشور بهره مي‌برد؟

- رصدخانه دانش‌آموزي مهر، بزرگ‌ترين رصدخانه دانش‌آموزي کشور است و داراي بزرگ‌ترين تلسکوپ رصدخانه دانشجويي کشور مي‌باشد و از امکانات اين مرکز مي‌توان به اين موارد اشاره کرد: يک تلسکوپ اشميت کاسگرين 16 اينچ به عنوان تلسکوپ اصلي، يک تلسکوپ 12 اينچ به عنوان تلسکوپ کمکي، دو تلسکوپ 10 اينج، دو تلسکوپ 8 اينچ، دو تلسکوپ خورشيدي که کارايي مختلفي دارند؛ يکي ويژه آموزش و ديگري ويژه عکاسي و پژوهش است، CCD، دوربين عکاسي که مختص عکاسي نجومي است، تلسکوپ آپوکروماتيک که مخصوص عکاسي است، تلسکوپ ماکستوف نيز براي رصد سيارات مورد استفاده قرار مي‌گيرد و همچنين انواع و اقسام دوربين‌هاي دوچشمي که با قدرت‌هاي مختلف براي رصدهاي مختلف مورد استفاده قرار مي‌گيرند و يکي از مهم‌ترين ابزارهاي آموزشي، آسمان‌نما است که هم در رصدخانه و هم به صورت پورتابل در مدارس و ديگر مکان‌ها قابل اجرا است و طي ساليان اخير افراد بسياري از طريق آن جذب رصدخانه شده‌اند.

- گويا رصدخانه مهر با مشکلات عديده‌اي در راستاي ارائه خدمات مطلوب دست به گريبان است و از کمبود امکانات مناسب رنج مي‌برد. از اين کاستي‌ها و مشکلات بگوييد؟

- با توجه به گذشت حدود 20 سال از تأسيس رصدخانه، نياز مبرم به تعميرات و تجهيزات دارد. حدوداً 3 سال است که گنبد رصدخانه دچار مشکل شده است و نياز به تعمير دارد و استهلاک گنبد موجب بلااستفاده شدن تلسکوپ 16 اينچ شده است و در صورتي که اين روند ادامه يابد، به تلسکوپ آسيب‌هاي جبران‌ناپذيري وارد خواهد شد. از طرفي، رصدخانه دچار مشکلات عديده‌اي چون قطعي آب و برق به علت بدهي است که طي ساليان سال انباشته شده است. از ديگر مشکلات اين مرکز مي‌توان به عدم تجهيز به سيستم سرمايشي مناسب، عدم دسترسي به اينترنت، عدم وجود وسيله نقليه، و همين‌طور کمبود فضاي آموزشي علي‌رغم زيربناي وسيع اين مرکز اشاره کرد و همه اين موارد نيازمند اعتبار است. از ديگر مشکلات رصدخانه مي‌توان به افزايش چشمگير آلودگي نوري اشاره کرد که در اثر ساخت و ساز اطراف رصدخانه به وجود آمده است و در پي اين ساخت و سازها، افق ديد رصدخانه کاهش مي‌يابد و رفته‌رفته رصدخانه کارکرد واقعي خود را از دست خواهد داد؛ لذا مي‌بايست اين ساخت و سازها به درستي مديريت شوند تا در روند فعاليت رصدخانه مشکل به وجود نيايد.

- چه انتظاري از مسؤولين و نهادهاي ذي‌ربط داريد؟

- با توجه به پتانسيل و نقش محوري رصدخانه مهر، در وهله اول بايد رويکرد و نگاه‌ مسؤولان به اين رصدخانه، کلان و ملّي باشد. در نگاه کلان، رصدخانه مختص به آموزش و پرورش ديده نمي‌شود و از اين‌رو ارگان‌هاي زيادي خود را متعهد به توجه و تلاش در ارتقاء رصدخانه‌اي مي‌بينند که با انواع فعاليت‌هاي پژوهشي، علمي و آموزشي در سطح بين‌المللي و کشوري، مي‌تواند نام استان بوشهر را در کشور، بارها سربلند کند. بزرگ‌ترين انتظار بنده از مسؤولين استاني، درک اهميت اين رصدخانه براي استان است و طبيعتاً اين نگاه اگر شکل گيرد، بسياري از مشکلات رصدخانه به راحتي قابل حل خواهد بود و در غير اين صورت، علي‌رغم ادامه تلاش‌هاي ما، فرصت بزرگي از استان گرفته مي‌شود. اميدوارم همه دست به دست هم دهيم و از افول ستاره رصدخانه مهر به عنوان يک سرمايه ارزشمند علمي جلوگيري کنيم.