آرمان- رضا رئیسی: نگاشتن پیرامون خصائل و مسائل سیاستمدار برجسته?ای که نام?آشنای عام و خاص است شاید در وهله نخست کار سهل و آسانی به نظر آید اما تدوین و تبیین نوشتاری که واژگان را با چنان منزلت و منقبتی بیاراید که از یکسو به ورطه و وادی غلو و مدیحه?گویی صرف غوطه?ور نگردد و از منظری دیگر آن?گونه که بایسته و شایسته است بازتاب?دهنده سکنات و وجنات و خردپیشگی ویژه وی باشد، کاری بس پیچیده و صعب است. سیاستمداران ایرانی همواره در این ورطه?های پیچ در پیچ و زوایای پیدا و پنهان نگریسته شده?اند. عده?ای آنان را تا عرش بالا برده و عده?ای بر فرودشان اهتمام ورزیده?اند. او نیک بهره?مند از این فرآیند بوده است. مرد عباشکلاتی همیشه خندان که موافقین?اش در موافقت سر به افلاک می?سایند و منتقدین?اش از به?کارگیری واژگان و ادبیات نابردبارانه و خشمگنانه فروگذاری نمی?کنند اما او خود متین و آرام و باوقار نه در پی انحصارطلبی و تافته جدابافته خواندن خود است و نه آنکه بر منتقدین خشم می?گیرد که این رسم دیرینی است که از دو روح?ا... فراگرفته، پدر فرهیخته و معلم بزرگش. نمی?خواهم و نمی?خواهیم که علقه و علاقه خود را در پرده بپوشانیم که این رسم اخلاق و صداقت نیست، سیدمحمد خاتمی برای نسل ما برای آنان که دل در گرو انقلاب و دستی بر اصلاح دارند یک اتفاق تکرارنشدنی است؛ مردی که سال?های جوانی ما با کلام و مرام وی رنگی دیگرگونه به خود گرفت و اکنون در آستانه هشتمین دهه زندگی?اش قرار گرفته و به همین بهانه عزم جزم کرده?ایم که پیرامون وی بگوییم. با اوصاف پیش گفته سخت است واژگان را چنان به ترقص بیاورم که منویات و احساسات و واقعیات را آن?گونه که هست بازگو کنم پس ترجیح می?دهم با ذکر سه خاطره این نوشتار را مزین کرده و از زبان خود وی پیرامونش بنویسم.

سیاستمداری میانه?رو و عملگرا

اوایل زمستان سال 90 پیش از انتخابات نهمین دوره مجلس درست در هنگامه?ای که سپهر سیاسی متاثر از حوادث سال 88 قرار گرفت و فعالیت ملموسی در میان کنشگران سیاسی اصلاح?طلب رقم نمی?خورد و به نوعی انشقاق میان اضلاع سیاسی در اوج خود قرار داشت، سیدمحمد خاتمی پیشنهاداتی را برای برون?رفت از این فضا مطرح ساخت که واکنش?های متعدد مخالفان و موافقان را در پی داشت. در همان برهه به دیدار وی رفتم و از وی پرسیدم که این گفتار که در جامعه از آن به شروط انتخاباتی یاد می?شود را با چه رویکردی عنوان داشته است. خاتمی گفت که این یک پیشنهاد به همه طرف?های سیاسی برای برون?رفت از شرایط موجود و کشاکش?های پیشین و در راستای چشم?انداز پیشرو بیان شده و چون در برهه انتخابات بوده در میان عموم بدین نحو مصطلح گردیده است و من به وسع خود برای سوق دادن فضای سیاسی به سمت بهبود و جلب هم?افزایی میان لایه?های مختلف و متکثر سیاسی این سخن را بر زبان راندم. حال فارغ از نتایج این اقدام یا تاثیرات و تبعاتش نکته مهم نگرش خاتمی به?عنوان یک سیاستمدار عملگراست که اسیر منازعات و جدل?های بی?فایده و اصطکاک?افزای پیشین نشده و به?رغم فشارها از اطراف و اکناف طیف?های موافق و مخالف سیاسی با نگاه رو به جلو و عملگرایانه از خود هزینه می?کند تا راه را برای آینده?ای مطلوب?تر باز کند که راه?حل رفع آن مشکلات نیز در ایجاد آرامش برای نگرش عقلانی به همه موضوعات است. نگرشی که مع?الاسف چندان در سیاستمداران ما از هر طیف و جناحی جاری و ساری نیست و سیاستمداران ترجیح می?دهند در نگاه غیرروامندانه و فاقد همپوشانی مشکلات پیشین را ورق زده و دل به چشم?انداز پیش رو ندهند. آسیب بزرگی که باید فکری عاجل برای آن به منصه اجرا رساند.

نگرشی متفاوت به منتقد

شاید هیچ فردی همانند سیدمحمد خاتمی آماج حملات تند و اتهامات پرشمار از سوی رسانه?های خاص نبوده است. منتقدین خاتمی القاب و عناوینی ناچسب و گاه پرخاشگرانه پیرامون وی به?کار می?برند. گاه بار این کلمات آنچنان ثقیل و سهمگین است که هر منتقد منصفی را هم به تعجب و بهت وامی?دارد. اتهام جاسوسی یا دریافت پول از مقامات بیگانه و همچنین دیدار با چهره?هایی که روح خاتمی از آنها خبردار نیست بارها و بارها از سوی یک روزنامه علیه وی انتشار یافته است. این نکته?ای بود که در یکی از دیدارها از وی جویای آن شدم و پرسیدم که نظر شما پیرامون اتهاماتی که درخصوص شما مطرح می?شود چیست و آیا از این گفتارها ناراحت می?شوید؟ با صراحت و بدون هیچ مکثی پاسخ داد که هیچ دلخوری از دست?اندرکاران این روزنامه ندارم، خود می?دانم که چه کرده?ام و چه مشی?ای را پی گرفته?ام و آنها هر چه می?خواهند بگویند. پرسیدم واکنش شما وقتی این نوشتارها را می?خوانید چیست؟ گفت روزی نمی?شود که در نمازهای خود برای وی و همکارانش دعا نکنم و از خدواند نخواهم که آنها دست از این اقدامات بردارند و به اصلاح رویه?ها و رویکردهای خود بپردازند. منشی که رمز محبوبیت سیدمحمد خاتمی است. او در برابر تندترین انتقادات ناروا و اتهاماتی که هیچ گاه سندی برای آن ارائه نشده تنها دعوت به خیر و صلاح می?کند و این رمز بزرگی سیاستمداران فرهیخته در دنیای پرآشوب سیاست است.

شیرین?ترین لحظه زندگی سیدمحمد خاتمی

پس از هفت دهه زندگی آن?هم درخصوص سیاستمداری شناخته شده و در قواره جهانی با آن سطح از توجهات و تاثیرات می?توان لیست بلندبالایی از نقاط عطف را برشمرد و فارغ از آن خاتمی همانند هر فرد دیگری شخصیت حقیقی و زندگی خصوصی دارد که می?تواند مملو از خاطرات پرشمار باشد. سال گذشته در سالروز تولد سیدمحمد خاتمی در جمعی خصوصی از وی پرسیده شد که شیرین?ترین لحظه زندگی شما در طول تمامی این سال?ها چه بوده است. خاتمی بی?هیچ درنگی پاسخ داد، در سال آخر ریاست?جمهوری?ام به هنگامه?ای که به دانشگاه تهران رفتم و برخی از دانشجویان تندترین انتقادات را با زبانی گزنده و حالتی پرخاشگرانه علیه من مطرح ساختند، در دل احساس شعف فراوانی کردم که این دانشجو با اطمینان خاطر تندترین انتقادات را مطرح می?کند و می?داند که به?واسطه این رفتارش بازخواست نخواهد شد. این شیرین?ترین لحظه زندگی من بود که توانسته بودم چنین فضایی را در جامعه رقم بزنم. او ازلحظه ریاست?جمهوری?اش، از استقبال?های بی?نظیر مردمی از وی حتی از لحظه?هایی چون به دنیا آمدن فرزندانش به عنوان شیرین?ترین لحظه زندگی?اش یاد نمی?کند و این امعان?نظر وی و حس مردم?مداری?اش ستودنی است و او را چهره?ای متمایز کرده است.

درنهایت...

نخواستم واژگان را پیرامونش رج و ردیف کنم که وی نیز بی?نیاز از این تعاریف و تمجیدهاست، انسان?های بزرگ را باید با بازگویی رفتارها و منش?هایشان به دیگران بازشناساند که هیچ ترکیب واژگان و قلم?آرایی ادبی نمی?تواند لب مطلب را آن?گونه که هست بازنمایاند. او این روزها در هفتادمین سالروز زندگی خود درحالی به هشتمین دهه زندگی پا می?گذارد که گذار از فراز و فرودهای بسیاری را تجربه کرده و اکنون با این کارنامه گرانسنگ یک سرمایه هنگفت برای پیشبرد سیاست?های نظام در عرصه بین?المللی است او همچنین در داخل محل رجوع و مورد وثوق بسیاری از سیاستمداران پخته و جوانان تازه آمده به عرصه سیاست است و خود نیز اکنون بسیار بیشتر از پیش?ترها از خلوت به جلوت آمده و باید دید در این دهه استقرار و ثبات چه نقش کلیدی را در روند تحولات به منصه ظهور خواهد رساند. هر چه هست باید چشم انتظار سیاست?ورزی مردی بود که اخلاق در سیاست و ادب در گفتار را بر هر چیز ارجح می?داند؛ گزاره?های گمشده عصر ما در سیاست?ورزی.