دكتر جعفر حميدي

درباره ي روز بوشهر، در دو سه سال گذشته، مطالب بسيار نوشته ام. چنان كه شنيده ام امسال نيز مراسم هفته ي بوشهر مفصل تر و گسترده تر، اجرا خواهد شد. در سال هاي پيش نيز، روند كارها و اجراي برنامه ها واقعاً با علاقه مندي و دقت خاصي برگزار مي شد. بوشهر «مظلوم محترمي» است كه هر كاري و احترامي درباره اش، انجام گيرد، شايسته و سزاوار آن هست. شهري كه اين همه هنرمند، شاعر، نويسنده، ورزشكار، پزشك، مهندس و متفكر دارد، هر نوع بزرگداشت و نيكوداشتي از آن به عمل آيد بجاست. حرمت معماري و بافت متفكرانه اما در حال احتضار بوشهر، تنها خود مي تواند پديدآورنده ي صدها كتاب و هزاران مقاله باشد. دنياي ماشين زده و شتاب آلود امروز، كه هيچ سري، سوداي ديگري ندارد و فكر معاش و غم نان يا حرص نان، همه را گرفتار كرده و قدرت تفكر و انديشيدن را در آدمي ضعيف كرده است، به ما اجازه نمي دهد كه لااقل روي همين بافت قديم فكر كنيم و از تفكري كه پيشينيان ما در پديد آوردن اين بافت هندسي و مهندسي عاقلانه و با شعور بسيار داشته اند، لذت ببريم. هيچ يك از ابزار و مصالحي كه در صنعت و هنر معماري به كار برده اند خالي از اشتياق زيستن نبوده است.

ساختمان هاي محكم، سقف هاي بلند، درها و پنجره هاي متعدد و هواگير، شيشه هاي رنگارنگ، هلال ها و كتيبه ها و سردرها و بادگيرها، هماهنگي رنگ و نور كه يادآوري و نمادي از دريا، خورشيد و هستي دارند همه تراويده از ذهن زنده، فعال و دور از هياهوي پديدآورندگان و صاحبان آنها بوده است و هنگامي كه امروز به معماري زشت، بي هويت، كج و معوج با ارتفاعات نامتعادل نگاه مي كنيم، به ماهيت بافت قديم پي مي بريم. هر چند كه امروز همه امكانات و وسايل راحتي و دستگاههاي گرمايش و سرمايش و روشنايي در خانه ها و آپارتمان ها وجود دارد اما قديمي ها از همان امكانات محدود لذت مي بردند. در همين بوشهر ما چهل، پنجاه سال پيش تعداد اتومبيل ها از تعداد انگشتان دست تجاوز نمي كرد اما مردم آسايش خيال داشتند و اين ترافيك نفس گير و اعصاب شكن اتومبيل ها كه نفس از شهرها گرفته است و بوشهر هم از اين قاعده مستثني نيست. غوغاي انديشه كش موتورها و موتورسوارها كه به هيچ صراطي مستقيم نيستند و كوچه و خيابان و چهارراه و پياده رو را ملك موروثي خود مي دانند. گراني كمرشكن و بي رويه و دور از قاعده و قانون كه نه تنها از طرف فروشندگان است بلكه ريشه در نهادهاي مختلف ذيربط دارد و هزاران درد بي درمان ديگر، ريشه نهال انديشيدن را خشكانده است و استثنا است اگر هنوز كسي به غيرت قلم و خواندن و نوشتن و گفتن ذهن و فكر خود را مشغول دارد و به آن همه كج مداري ها و كجروي ها فكر نكند و شبانگاه تا سحرگاه بنشيند و بخواند و بنويسد و دنياي غم زده و افسرده خود را شادمند و فرازمند سازد. 

همه چيز را رها كنيد و فقط به كوچه هاي بوشهر فكر كنيد، و پي ببريد كه چه پيچاپيچ و كج اندر كج ساخته شده اند و طراحي معماانگيز و دلاويز را براي دگرگونگي و عبور چپ اندر چپ باد و نسيم را احساس كنيد كه چه شوق آميز و طرب انگيز، كركره هاي شناشيرهاي شعرانگيز را متأثر مي ساختند و هشتي ها، پنجدري ها و پستوهاي بالاخانه را با نسيم دل انگيز طرب آميز مي ساختند. طبيعي است كه عشق در دگرگونگي حاصل است و جنون در دگرگونگي و معماري مهندسي خانه هاي طرب انگيز و نشاط آميز قديمي بوشهر در قابي از لطافت ديرينگي شكل و شمايل خود را آشكار مي سازد. روز بوشهر، روز دگرگونگي است. طاقت و شعر و شور و جنون عاشقي مي طلبد در كوچه هايي قدم زدن كه روزگاري قدم ها و گام هاي دلبري و نفس هاي سيمين بري را احساس كرده و بر خود باليده است. زيرا كه كوچه ها نه تنها گذرگاه تاجران و كاسبان و تجارت پيشگان بوده بلكه سيم تنان و زراندامان بسياري نيز بر آنها باليده اند و امروز مي توانيم صداي نفس آنها را در كوچه هاي پيچ در پيچ و گذرگاه هاي خم اندر خم احساس كنيم. 

روز بوشهر روز خاطره ها و روز يادآوري هاست. اگر به عشق نينديشيم، لااقل به عاشقي بينديشيم كه دوست داشتن است و عشق ورزيدن و عشق به بوشهر بزرگترين است براي رسيدن و در روح خود محو شدن. روز بوشهر را گرامي بداريم به اميد روزي كه صادقانه بينديشيم، صادقانه زندگي كنيم و صادقانه به حق بينديشيم.