فرهنگ، عمده?ترین و جدی?ترین چالش دولت روحانی در سال 93 خواهد بود.

وزارت ارشاد و علی جنتی هر روز بیش?ازپیش به سمت جایگاه «متهم ردیف اول» سوق داده می?شوند. قبل از پرداختن به اینکه چرا فرهنگ دستاویز حمله به دولت در سال آینده خواهد بود، بگذارید توضیح دهم که بهانه?های دیگر کمابیش، کارایی خود را از دست داده?اند.

منظورم این است که اگر وضعیت اقتصادی رو به بدترشدن بود، قطعا اصولگرایان روی این حوزه متمرکز می?شدند.

اما از بخت بد تندروها، به?نظر می?رسد دولت یازدهم به زعامت ظریف توانسته بزرگترین مانع و سد راه توافق هسته?ای را -که عدم?اعتماد غربی?ها به ما و متقابلا ما به آنها بود- تا حدود زیادی از سر راه بردارد.

اگر مساله خاصی ظرف ماه?های آینده پیش نیاید، به?نظر می?رسد روحانی و ظریف توانسته?اند ایران را از مساله هسته?ای به سلامت عبور دهند. هر قدر که مساله هسته?ای رو به بهبود برود، وضع اقتصادی بهبود خواهد یافت.

برداشته?شدن تحریم?ها به تنهایی مثل قطع?شدن تب برای اقتصاد بیمار ایران خواهد بود. مابقی سلامت بیمار، به?تدریج به وی باز خواهد گشت. بنابراین در حوزه توافق ژنو و به تبع آن، بهبود وضع اقتصادی، عملا اصولگرایان مستمسکی برای حمله به دولت نخواهند داشت.

در حوزه سیاسی نیز ایضا همینطور. جدی?ترین نقطه حمله، وزارت علوم است که چرا «فرجی?دانا» دانشجویان ستاره?دار و استادان ممنوع?التدریس را به دانشگاه باز می?گرداند؟ در اینجا هم اصولگرایان، دست خیلی پری ندارند چراکه هرگاه به وزیر علوم یورش می?برند، با این پرسش مواجه می?شوند که محروم?کردن دانشجویان به دلیل انگیزه?های سیاسی، عملی قانونی نیست و درحقیقت دولت گذشته که مرتکب آن اخراج?ها و تعلیق?ها شده بود اعمالش غیرقانونی و غیراخلاقی بوده است.

در بسیاری از حوزه?های دیگر هم اصولگرایان دست پری برای حمله ندارند.

از جمله درخصوص فساد، افزایش قیمت حامل?های انرژی، مشکلات هدفمندی و شروع مرحله دوم آن و مسایل دیگری از این دست. ریشه بسیاری از این معضلات درحقیقت بازمی?گردد به سیاست?های نه?چندان پخته و کارآمد و در عوض به غایت پوپولیستی که دولت قبلی در هشت?سال گذشته در کشور اجرا کرده بود. این حوزه?ها هم خیلی نمی?توانند خوراک جدی برای اصولگرایان فراهم بیاورند.

واقع مطلب آن است که در به?وجودآمدن این مشکلات، اگر نقش اصولگرایان بیش از دولت گذشته نبوده باشد یقینا کمتر هم نیست.

اما فرهنگ تنها حوزه?ای است که اصولگرایان می?توانند به دولت یازدهم حمله?ورشده بدون آنکه با دردسر و مشکلاتی مواجه شوند.

از بدحجابی، اکران فیلم?های نامناسب، صدور مجوز برای برخی کتب و نشریات و «آثار ضاله»، فعال?کردن خانه هنرمندان و بازگشایی خانه سینما و میل به بازگشایی انجمن صنفی روزنامه?نگاران گرفته تا درج برخی مطالب در روزنامه?ها تا هزارویک مطلب و نکته دیگر که ذیل فرهنگ و مسایل اجتماعی طبقه?بندی می?شوند جدی?ترین و اصلی?ترین موضوع برای حمله به دولت در سال جدید خواهند شد. فراموش نکنیم که ابزار فرهنگی برای حمله به دولت با چاشنی چرایی حضور اصلاح?طلبان در دولت یازدهم همراه خواهد بود. اما دولت چه باید بکند؟ در پاسخ باید گفت که اگر دولت تدبیر و چاره?سازی نکند، در وضعیت بدی قرار خواهد گرفت. مخالفان دولت دست بالا را پیدا خواهند کرد و شرایط را برای دولت بسیار تنگ و تلخ خواهند کرد .

 اما واقعیت تلخ آن است که سکان?دار فرهنگی دولت، یعنی آقای علی جنتی وزیر فرهنگ?وارشاد اسلامی آنقدر انسان نجیب، اخلاق?مدار و باشخصیتی است که مشخص نیست در برابر هجمه?ها، چه میزان تحمل کند. در کل باید گفت که فرهنگ و مقوله فرهنگی اساسا نقطه آسیب?پذیر هر دولتی است. همه حملاتی که جریانات و چهره?ها و شخصیت?های تندرو?تر آنان به دولت یازدهم وارد خواهند کرد عینا می?توان به دولت?های احمدی?نژاد، خاتمی و هاشمی?رفسنجانی هم وارد کرد. یکی از دفاع?های آقای جنتی می?بایستی طرح مساله مهمی باشد که اتفاقا خود آقای روحانی در سخنرانی خود در اختتامیه جشنواره مطبوعات مطرح کرد. اینکه چه میزان از فرهنگ کشور ناشی از سیاست?ها و مدیریت دولت است و چه میزان آن در اختیار سازمان?های بیرون از حیطه دولت؟ چه میزان از بودجه?ای که در کشور سالانه برای امور فرهنگی هزینه می?شود در اختیار ارشاد است و چه میزان در اختیار نهادهای دیگر قرار دارد؟ به ازای هر یک?ریال بودجه?ای که وزارت فرهنگ سالانه دریافت می?کند، چندده?برابر آن را نهادهای دیگر دریافت می?کنند. با این تفاوت که ارشاد، برای هر یک?ریالی که دریافت می?کند، به مجلس، به سازمان بازرسی کل کشور، به قوه قضاییه و به انواع و اقسام دستگاه?های نظارتی و رسیدگی?کننده پاسخگوست و «حساب و کتاب» پس می?دهد که با آن یک?ریال چه کرده. چرا ارشاد که چند ماه بیشتر نمی?شود در اختیار دولت یازدهم قرار گرفته باید درباره بدحجابی، بی?حجابی، طلاق، خودکشی، اعتیاد و تقلید از غرب پاسخگو باشد اما سازمان?ها، نهادها و بنیادهای دیگر نه آن هم با توجه به حجم انبوه بودجه و امکاناتی که طی همه این سال?ها در اختیار داشته?اند. فقره بعدی مبحث بسیار مهم و زیربنایی در مورد فرهنگ، آن است که اساسا فرهنگ چگونه شکل می?گیرد، چگونه تغییر پیدا می?کند، چگونه بهبود می?یابد، چگونه متعالی می?شود و متقابلا چگونه سقوط می?کند؟

آیا اساسا فرهنگ با نصیحت و پند است که تغییر می?کند یا آنکه پارامترهای دیگری سبب تغییر و تحول فرهنگی می?شود؟ آیا اساسا مقوله?ای به نام فرهنگ، فی نفسه می?تواند وجود داشته باشد و یا آنکه فرهنگ ملهم و متاثر از عوامل دیگری از جمله مولفه?های سیاسی، اقتصادی و اجتماعی است؟ اگر بپذیریم که سیاست، اقتصاد و مناسبات اجتماعی شکل?دهنده رفتارها و هنجارهای فرهنگی است، در آن?صورت چگونه ممکن است بدون تغییر در عرصه مناسبات اقتصادی، سیاسی و اجتماعی فرهنگ یک جامعه را متحول کرد؟ دولت یازدهم و به?ویژه آقای جنتی چاره?ای ندارند جز آنکه در برابر حملات تندورها از اوایل سال آینده، خود را مجهز به چنین بحث?هایی کنند وگرنه کارشان می?شود همه?اش عقب?نشینی و وعده?دادن که جبران خواهد کرد! این بدترین شیوه و واکنش خواهد بود چراکه اولین، مهم?ترین و بنیادی?ترین اثر مخرب چنین رویکردی آن است که مخالفان را دچار این باور غلط می?کند که پس حق با آنهاست و آنها، درست می?اندیشند.