حمیدرضا جلایی?پور . استاد دانشگاه و فعال سیاسی

دولت یازدهم و روحانی در سال آینده با همان چهار چالشی روبه?رو خواهد بود که از چند ماه قبل، یعنی از آغاز دولت «تدبیر و امید»، برای آنها تدارک دیده شده است. اولین چالش، برنامه هسته?ای، مسایل حول این موضوع و پیشبرد مذاکرات و چگونگی اجرای گام?های «توافقنامه ژنو» است که در این مورد، دولت دکتر روحانی در دو جبهه با مشکل روبرو است: هم جبهه داخلی و هم جبهه خارجی. مذاکره?کنندگان و وزیر امور خارجه، در چالش با خارجی?ها و غرب به?دنبال تامین منافع ملت ایران است و در داخل، درگیر تندروهایی است که برخی به سبب ناآگاهی و برخی دیگر به سبب منافع اثبات?شده یا قابل?اثبات، علاقه?مند به حل موضوع و رهاشدن ایران از تحریم?های ظالمانه نیستند. این چالش در سال 93 نیز ادامه دارد. دومین چالش، مشکلات و مسایل اقتصادی است؛ مشکلات اقتصادی ایران راه?حل «احمدی?نژادی» ندارد که با دستور به بانک?مرکزی و چاپ پول، مشکلات گرانی را حل کنند یا دروازه?های کشور را به روی چین باز کنند و با واردات بی?رویه کالای مصرفی، با گرانی و تورم مبارزه کنند. یکی از راه?حل?های مشکلات اقتصادی این است که فضای کسب?وکار مردم و تولیدکنندگان باید فراهم شود و این امر به عواملی بستگی دارد که تحقق آن، در اختیار آقای روحانی نیست چراکه آنچه باعث حل معضلات اقتصادی می?شود، حاکمیت قانون است که همه این حاکمیت دست رییس?جمهور نیست. چالش سوم، گشایش فرهنگی است؛ با اینکه وزارت ارشاد با درنظرداشتن همه فشارها، عملکردی حداقلی را دنبال می?کند، تندروها همچنان سروصدا می?کنند. روزنامه?هایی که به تعبیر ریاست?جمهور، مانند «دژ فولادی» هستند و افرادی که در آن نشسته?اند، به?راحتی به همه افترا می?زنند، این موارد اتهامی را به?سادگی چاپ می?کنند و در سوی مقابل، روزنامه?نگارانی که به?طور حرفه?ای، مشغول فعالیت در کشور هستند باید برخی فشارها را تحمل کنند. بنابراین به?نظر می?رسد چالش?های این حوزه، همچنان در سال جدید هم ادامه داشته باشد.

چالش چهارمی که دولت یازدهم در سال جدید با آن مواجه خواهد بود، «گشایش سیاسی» است که سخت?تر از سایر چالش?هاست. با اینکه رییس?جمهور قول چنین گشایشی را داده?اند اما همه می?دانند که کار دشواری در پیش است چراکه معنای نهایی گشایش سیاسی آن است که گردش آزاد اطلاعات، نخبگان و سمت?های سیاسی شکل گیرد. اما اینکه در مورد این چهارچالش، چه رویکردی باید در پیش گرفته شود، بحث?های بسیاری وجود دارد. تیم مذاکره?کننده کشورمان باید به فعالیت حرفه?ای خود ادامه دهد، در داخل هم کسی نباید از سروصدای تندروها گیج شود اینها همیشه سروصدا می?کنند که البته حق هم دارند چون در کار دیگری جز مخالفت مهارت ندارند. حرف?هایی که تندروها می?زنند نباید باعث حاشیه?سازی برای دولت، نهادهای مدنی و جامعه شود. در مسایل اقتصادی، شفاف?سازی مهم?ترین کاری است که دولت می?تواند انجام دهد، یعنی کل امکانات، توانایی?ها و امتیازاتی که دولت در قلمرو اقتصادی ارایه می?دهد باید به?طور شفاف بیان شود و وزارتخانه?ها تمامی اطلاعات را به وضوح در سایت?هایشان قرار دهند که همین امر باعث کنترل فساد در کشور می?شود و فساد اقتصادی به حداقل میزان خود کاهش می?یابد. راه?حل دوم برای مقابله با چالش?های اقتصادی، پافشاری بر «حاکمیت قانون» است. اگر در عرصه اقتصادی حاکمیت قانون نباشد، تولیدکننده نمی?تواند کار کند و محیط کسب?وکار آسیب می?بیند و مختل می?شود. تیم اقتصادی دولت می?دانند که با چاپ پول و افزایش نقدینگی نمی?توان تورم را کنترل و گرانی را مهار کرد بنابراین باید با شفاف?سازی و اجرای درست قانون، معضلات اقتصادی را کاهش دهند. دولت باید به بانک?ها بسپرد که مراحل دریافت وام و همه جزییات آن را به?طور شفاف اعلام کنند، سپس آن را با هشت?سال گذشته تطبیق دهند تا ببینند این وام?ها به چه کسانی داده شده و چه مراحلی را طی کرده است؟

اما در حوزه مشکلات فرهنگی، اولویت این است که دولت، زمینه?ساز تولیدات فرهنگی باشد و جامعه مدنی هم تولیدات فرهنگی خود را ارایه کند که این کار مهمترین و بزرگترین خدمت به حوزه فرهنگ کشور است. تندروها و افراطیون اگر واقعا منتقد شرایط هستند چرا در هشت?سال گذشته که دولت آنان بر سر کار بود و منافع ملی به بازی? گرفته شد انتقادی نکرده و حرفی نزدند؟ آنها البته امروز هم به راحتی، دولت را به باد انتقاد می?گیرند و خود را به تغافل زده?اند که در دولت مطلوب آنها، با منتقدان چه رفتاری می?شد! تندروها در انتخابات ریاست?جمهوری اخیر ضربه بزرگی از مردم خوردند و نمی?خواهند این ضربه را بپذیرند. در واقع جریان تندرو در انتخابات ریاست جمهوری یازدهم به نوعی غافلگیر شدند. مقاومت در برابر خواست عمومی، امری است که با گذشت زمان، حل خواهد شد و چاره?ای جز پذیرش آن باقی نخواهد ماند. اما در بحث گشایش سیاسی، وزارتخانه?ها و وزرا نباید مثل افراد «شرمنده» عمل کنند. وزرای ما منتخب مردم?اند و دکتر روحانی با رای اکثریت مردم رییس?جمهور شده است، بنابراین همه باید با اتکا به نفس کار کنند و وقت خود را صرف حاشیه?سازی افراطیون نکنند. باید همه تلاش کنیم تا آزادی مطبوعات، احزاب، اجتماعات و... روزبه?روز تقویت شود. جامعه?ای قدرتمند است که منسجم باشد. جامعه پراکنده و دولت برخاسته از این نوع جوامع، قدرت لازم را ندارند؛ بنابراین باید با حل چالش?ها و دوری از پراکندگی و تفرقه، منسجم بوده و با قدرت عمل کنیم. باید دانست دولت نهم و دهم ماشین جامعه ایران را به سمت تونلی تاریک، برده بود و معلوم نبود این ماشین جامعه در تونل تاریک به کدام مسیر حرکت می?کند؟ دولت یازدهم در اولین ماه?های کاری خود پیشرفت خوبی داشته است و در جهت خارج?شدن از تونل تاریک ساخته?شده در هشت?سال? گذشته، حرکت کرده. باید امیدوار باشیم با این اقدامات مفید، کشور روی ریل توسعه و پیشرفت قرار گیرد تا شاهد شکوفایی تمامی استعدادها و ظرفیت?ها باشیم.